ЌР Конституциясы

3) республикалы? референдум та?айындау туралы бастама к?тереді.

55-бап

Сенатты? ерекше ?арауына мыналар жатады:

1) ?аза?стан Республикасы Президентiнi? ?сынуымен Республиканы? Жо?ар?ы Сотыны? Т?ра?асын ж?не Жо?ар?ы Сотыны? судьяларын сайлау мен ?ызметтен босату, оларды? анттарын ?абылдау;

2) Республика Президентіні? Республика ?лтты? Банкіні? Т?ра?асын, Бас прокурорын ж?не ?лтты? ?ауіпсіздік комитетіні? Т?ра?асын та?айындауына келісім беру;

3) Республиканы? Бас Прокурорын, Жо?ар?ы Сотыны? Т?ра?асы мен судьяларын олар?а ешкiмнi? тиiспеуi ж?нiндегi ???ы?ынан айыру;

4) 2007.21.05. № 254-III ?Р За?ымен алып тасталды

5) М?жілісті? ?кілеттіктері мерзімінен б?рын то?татылуына байланысты, ол уа?ытша болма?ан кезе?де Республика Парламентіні? конституциялы? за?дар мен за?дар ?абылдау ж?ніндегі функцияларын орындау;

6) Конституциямен Парламент Сенатына ж?ктелген ?зге де ?кілеттіктерді ж?зеге асыру.

56-бап

1. М?жілісті? ерекше ?арауына мыналар жатады: 1) Парламентке енгізілген конституциялы? за?дар мен за?дарды? жобаларын ?арау?а ?абылдау ж?не осы жобаларды ?арау; 2) Палата депутаттарыны? жалпы саныны? к?пшілік даусымен Республика Президентіне Республика Премьер-Министрін та?айындау?а келісім беру; 3) Республика Президентіні? кезекті сайлауын хабарлау; 4) Конституциямен Парламент М?жілісіне ж?ктелген ?зге де ?кілеттіктерді ж?зеге асыру.

2. М?жіліс депутаттарыны? жалпы саныны? к?пшілік даусымен, М?жіліс депутаттарыны? жалпы саныны? кемінде бестен біріні? бастамасы бойынша М?жіліс ?кіметке сенімсіздік білдіруге ха?ылы.

57-бап

Парламенттi? ?р Палатасы дербес, бас?а Палатаны? ?атысуынсыз:

1) Конституциялы? Ке?есті? екі м?шесін ?ызметке та?айындайды; Орталы? сайлау комиссиясыны? екі м?шесін, Республикалы? бюджетті? ат?арылуын ба?ылау ж?ніндегі есеп комитетіні? ?ш м?шесін бес жыл мерзімге ?ызметке та?айындайды;

2) Конституцияны? 47-бабыны? 1-тарма?ында к?зделген ретте Парламент ??ратын комиссия м?шелерiнi? те? жартысына ?кiлеттiк бередi;

3) Палаталарды? бiрлескен комиссиялары м?шелерiнi? те? жартысын сайлайды;

4) Палаталар депутаттарыны? ?кiлеттiгiн то?татады, сондай-а? ?аза?стан Республикасы Бас Прокурорыны? ?сынуымен олар?а ешкiмнi? тиiспеуi ж?нiндегi ???ы?ынан Палаталарды? депутаттарын айыру м?селелерiн шешедi;

5) ?з ??зыретiндегi м?селелер бойынша парламенттiк ты?даулар ?ткiзедi;

6) Палата депутаттары жалпы саныны? кемінде ?штен біріні? бастамасы бойынша Республика ?кіметі м?шелеріні? ?з ?ызметі м?селелері ж?ніндегі есептерін ты?дау?а ха?ылы. Есепті ты?дау ?орытындылары бойынша ?кімет м?шесі Республика за?дарын орындама?ан жа?дайда Палата депутаттары жалпы саныны? к?пшілік даусымен оны ?ызметтен босату туралы Республика Президентіне ?тініш жасау?а ха?ылы. Егер Республика Президенті м?ндай ?тінішті ?абылдамай тастаса, онда депутаттар Палата депутаттары жалпы саныны? к?пшілік даусымен ал?аш?ы ?тініш берілген к?ннен бастап алты ай ?ткеннен кейін Республика Президентіні? алдына ?кімет м?шесін ?ызметінен босату туралы м?селені ?айталап ?ою?а ха?ылы. М?ндай жа?дайда Республика Президенті ?кімет м?шесін ?ызметінен босатады;

7) Палаталарды? ?йлестiрушi ж?не ж?мыс органдарын ??рады;

8) ?з ?ызметiнi? регламентiн, Палатаны? ?йымдастыру ж?не iшкi т?ртiбiне байланысты м?селелер бойынша ?зге де шешiмдер ?абылдайды.

58-бап

1. Палаталарды мемлекеттiк тiлдi еркiн ме?герген ?з депутаттарыны? арасынан Палаталар депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен жасырын дауыс беру ар?ылы Сенат пен М?жiлiс сайла?ан т?ра?алар бас?арады. Сенат Т?ра?асыны? ?ызметiне кандидатураны ?аза?стан Республикасыны? Президентi ?сынады. М?жiлiс Т?ра?асыны? ?ызметiне кандидатураларды Палатаны? депутаттары ?сынады.

2. Палаталарды? т?ра?алары, егер б?л ?шiн Палаталарды? депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiгi дауыс берсе, ?ызметтен керi ша?ырылып алынуы м?мкiн, сондай-а? олар ?з еркiмен орнынан т?суге ха?ылы.

3. Парламент Палаталарыны? т?ра?алары:

1) Палаталарды? отырыстарын ша?ырып, олар?а т?ра?алы? етедi;

2) Палаталарды? ?арауына енгiзiлетiн м?селелердi ?зiрлеуге жалпы басшылы? жасайды;

3) Палаталар т?ра?аларыны? орынбасарлары ?ызметiне сайлау ?шiн Палаталар?а кандидатуралар ?сынады;

4) Палаталар ?ызметiнде регламенттi? са?талуын ?амтамасыз етедi;

5) Палаталарды? ?йлестiру органдарыны? ?ызметiне басшылы? жасайды;

6) Палаталар шы?аратын актiлерге ?ол ?ояды;

7) палаталар?а Конституциялы? Ке?есті?, Орталы? сайлау комиссиясыны?, Республикалы? бюджетті? ат?арылуын ба?ылау ж?ніндегі есеп комитетіні? м?шесі ?ызметіне та?айындау ?шін кандидатуралар ?сынады;

8) ?здерiне Парламент регламентi ж?ктейтiн бас?а да мiндеттердi ат?арады.

4. М?жiлiс Т?ра?асы:

1) Парламент сессияларын ашады;

2) Палаталарды? кезектi бiрлескен отырыстарын ша?ырады, Палаталарды? кезектi ж?не кезектен тыс бiрлескен отырыстарына т?ра?алы? етедi.

5. Палаталарды? т?ра?алары ?з ??зыретiндегi м?селелер бойынша ?кiмдер шы?арады.

59-бап

1. Парламент сессиясы оны? Палаталарыны? бiрлескен ж?не б?лек отырыстары т?рiнде ?ткiзiледi.

2. Парламенттi? бiрiншi сессиясын ?аза?стан Республикасыны? Президентi сайлау ?орытындылары жариялан?ан к?ннен бастап отыз к?ннен кешiктiрмей ша?ырады.

3. Парламенттi? кезектi сессиялары жылына бiр рет ?ырк?йектi? бiрiншi ж?мыс к?нiнен маусымны? со??ы ж?мыс к?нiне дейiн ?ткiзiледi.

4. Парламент сессиясын, ?детте, Республика Президенті ашады ж?не сессия Сенат пен М?жілісті? бірлескен отырыстарында жабылады. Парламент сессиялары аралы?ында?ы кезе?де Республика Президенті ?з бастамасымен, палаталар т?ра?аларыны? немесе Парламент депутаттары жалпы саныны? кемінде ?штен біріні? ?сынысымен Парламентті? кезектен тыс сессиясын ша?ыра алады. Онда сессияны ша?ыру?а негіз бол?ан м?селелер ?ана ?аралады.

5. Палаталарды? бiрлескен ж?не б?лек отырыстары олар?а ?р Палата депутаттарыны? жалпы саныны? кемiнде ?штен екiсi ?атыс?ан жа?дайда ?ткiзiледi.

6. Палаталарды? бiрлескен ж?не б?лек отырыстары ашы? отырыстар болып табылады. Регламенттерде к?зделген реттерде жабы? отырыстар ?ткiзiлуi м?мкiн. Республика Президентiнi?, Премьер-Министр мен ?кiмет м?шелерiнi?, ?лтты? Банк Т?ра?асыны?, Бас Прокурорды?, ?лтты? ?ауiпсiздiк комитетi Т?ра?асыны? кез келген отырыстар?а ?атысу?а ж?не с?з с?йлеуге ???ы?ы бар.

60-бап

1. Палаталар ?р Палатада саны жетiден аспайтын т?ра?ты комитеттер ??рады.

2. Палаталарды? бiрлескен ?ызметтерiне ?атысты м?селелердi шешу ?шiн Сенат пен М?жiлiс тепе-те? негiзде бiрлескен комиссиялар ??ру?а ха?ылы.

3. Комитеттер мен комиссиялар ?з ??зыретiндегi м?селелер бойынша ?аулылар шы?арады.

4. Комитеттер мен комиссияларды ??ру, оларды? ?кiлеттiгi ж?не ?ызметiн ?йымдастыру т?ртiбi за?мен белгiленедi.

61-бап

1. За? шы?ару бастамасы ???ы?ы Республика Президентіне, Парламент депутаттарына, ?кіметке тиесілі ж?не тек ?ана М?жілісте ж?зеге асырылады.

2. Республика Президентiнi? за?дар жобаларын ?арауды? басымдылы?ын белгiлеуге, сондай-а? осы жоба жедел ?аралады деп жариялау?а ???ы?ы бар, б?л Парламент за? жобасын енгiзiлген к?ннен бастап бiр ай iшiнде ?арау?а тиiстi екенiн бiлдiредi. Парламент осы талапты орындамаса, Республика Президентi за? к?шi бар Жарлы? шы?ару?а ха?ылы, ол Парламент Конституция белгiлеген т?ртiппен жа?а за? ?абылда?ан?а дейiн ?олданылады.

3. Парламент аса ма?ызды ?о?амды? ?атынастарды реттейтiн, мыналар?а:

1) жеке ж?не за?ды т?л?аларды? ???ы? субъектiлiгiне, азаматтарды? ???ы?тары мен бостанды?тарына, жеке ж?не за?ды т?л?аларды? мiндеттерi мен жауапкершiлiгiне;

2) меншiк режимiне ж?не ?зге де м?лiктiк ???ы?тар?а;

3) мемлекеттiк органдар мен жергiлiктi ?зiн-?зi бас?ару органдарын ?йымдастыру мен оларды? ?ызметiнi?, мемлекеттiк ж?не ?скери ?ызметтi? негiздерiне;

4) салы? салу?а, алымдар мен бас?а да мiндеттi т?лемдердi белгiлеуге;

5) республикалы? бюджетке;

6) сот ??рылысы мен сотта iс ж?ргiзу м?селелерiне;

7) бiлiм беруге, денсаулы? са?тау?а ж?не ?леуметтiк ?амсыздандыру?а;

8) к?сiпорындар мен оларды? м?лкiн жекешелендiруге;

9) айналада?ы ортаны ?ор?ау?а;

10) республиканы? ?кiмшiлiк-аума?ты? ??рылысына;

11) мемлекет ?ор?анысы мен ?ауiпсiздiгiн ?амтамасыз етуге ?атысты негiзгi принциптер мен нормаларды? белгiлейтiн за?дар шы?ару?а ха?ылы.

?зге ?атынастарды? барлы?ы за??а т?уелдi актiлермен реттеледi.

4. М?жiлiс депутаттары ?ара?ан ж?не жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен ма??лдан?ан за? жобасы Сенат?а берiледi, ол онда ?рi кеткенде алпыс к?ннi? iшiнде ?аралады. Сенат депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен ?абылдан?ан жоба за??а айналады ж?не он к?ннi? iшiнде Президенттi? ?ол ?оюына берiледi. Т?тас ал?анда, Сенат депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен ?абылданба?ан жоба М?жiлiске ?айтарылады. Егер М?жiлiс депутаттары жалпы саныны? ?штен екiсiнi? к?пшiлiк даусымен жобаны ?айтадан ма??лдаса, ол Сенат?а ?айта тал?ылау?а ж?не дауыс?а салу?а берiледi. ?айта ?абылданба?ан за? жобасын сол сессия барысында ?айтадан енгiзуге болмайды.

5. Сенат депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен за? жобасына енгiзiлген ?згертулер мен толы?тырулар М?жiлiске жiберiледi. Егер М?жiлiс депутаттарды? жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен ?сыныл?ан ?згертулермен ж?не толы?тырулармен келiссе, за? ?абылданды деп есептеледi. Егер М?жiлiс на? сондай к?пшiлiк дауыспен Сенат енгiзген ?згертулер мен толы?тырулар?а ?арсы болса, Палаталар арасында?ы келiспеушiлiк келiсу р?сiмi ар?ылы шешiледi.

5-1. М?жіліс депутаттары ?ара?ан ж?не оларды? жалпы саныны? кемінде ?штен екісіні? даусымен ма??лдан?ан конституциялы? за? жобасы Сенат?а беріледі, онда алпыс к?ннен асырылмай ?аралады. Сенат депутаттарыны? жалпы саныны? кемінде ?штен екісіні? даусымен ?абылдан?ан жоба конституциялы? за??а айналады ж?не он к?н ішінде Республика Президентіне ?ол ?ою?а ?сынылады. Конституциялы? за? жобасын т?тастай ?абылдамауды М?жіліс немесе Сенат Палата депутаттары жалпы саныны? к?пшілік даусымен ж?зеге асырады.

Сенат депутаттары жалпы саныны? кемінде ?штен екісіні? даусымен конституциялы? за? жобасына енгізілген ?згерістер мен толы?тырулар М?жіліске жіберіледі. Егер М?жіліс депутаттарды? кемінде ?штен екісіні? даусымен Сенат енгізген ?згерістермен ж?не толы?тырулармен келіссе, конституциялы? за? ?абылданды деп есептеледі.

Егер М?жіліс, Сенат енгізген ?згерістер мен толы?тырулар бойынша дауыс беру кезінде олармен депутаттарды? кемінде ?штен екісіні? даусымен келіспесе, онда палаталар арасында?ы келіспеушіліктер келісу р?сімдері ар?ылы шешіледі.

6. Мемлекеттiк кiрiстi ?ыс?артуды немесе мемлекеттiк шы?ысты к?бейтудi к?здейтiн за?дарды? жобалары Республика ?кiметiнi? о? ?орытындысы бол?анда ?ана енгiзiлуi м?мкiн. Республика Президентіні? за? шы?ару бастамасы т?ртібімен Парламент М?жілісіне енгізілген за?намалы? актілерді? жобалары ?шін м?ндай ?орытындыны? болуы талап етілмейді.

7. ?кімет енгізген за? жобасыны? ?абылданбауына байланысты Премьер-Министр Парламент палаталарыны? бірлескен отырысында ?кіметке сенім туралы м?селе ?ою?а ха?ылы. Б?л м?селе бойынша дауыс беру сенім туралы м?селе ?ойыл?ан с?ттен бастап ?ыры? сегіз са?аттан ерте ?ткізілмейді. Егер сенімсіздік білдіру туралы ?сыныс палаталарды? ?р?айсысыны? депутаттары жалпы саныны? к?пшілік даусын ала алмаса, за? жобасы дауыс?а салынбай ?абылданды деп есептеледі. Алайда ?кімет б?л ???ы?ты жылына екі реттен арты? пайдалана алмайды.

62-бап

1. Парламент Республиканы? б?кiл аума?ында мiндеттi к?шi бар ?аза?стан Республикасыны? за?дары, Парламенттi? ?аулылары, Сенат пен М?жiлiстi? ?аулылары т?рiнде за? актiлерiн ?абылдайды.

2. Республиканы? за?дары Республика Президентi ?ол ?ой?аннан кейiн к?шiне енедi.

3. Конституция?а ?згертулер мен толы?тырулар ?р Палата депутаттары жалпы саныны? кемiнде т?рттен ?шiнi? к?пшiлiк даусымен енгiзiледi.

4. Конституциялы? за?дар Конституцияда к?зделген м?селелер бойынша ?р Палата депутаттарыны? жалпы саныны? кемiнде ?штен екiсiнi? к?пшiлiк даусымен ?абылданады.

5. Парламент пен оны? Палаталарыны? за? актiлерi, егер Конституцияда ?згеше к?зделмесе, Палаталар депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен ?абылданады.

6. ?аза?стан Республикасыны? Конституциясына ?згерістер мен толы?тырулар енгізу м?селелері бойынша кемінде екі о?ылым ?ткізу міндетті.

7. Республиканы? за?дары, Парламент пен оны? Палаталарыны? ?аулылары Конституция?а ?айшы келмеуге тиiс. Парламент пен оны? Палаталарыны? ?аулылары за?дар?а ?айшы келмеуге тиiс.

8. Республиканы? за? ж?не ?зге де нормативтiк ???ы?ты? актiлерiн ?зiрлеу, ?сыну, тал?ылау, к?шiне енгiзу ж?не жариялау т?ртiбi арнаулы за?мен ж?не Парламент пен оны? Палаталарыны? регламенттерiмен реттеледi.

63-бап

1. Республика Президенті Парламент палаталары т?ра?аларымен ж?не Премьер-Министрмен консультациялардан кейін Парламентті немесе Парламент М?жілісін тарата алады.

2. Парламентті ж?не Парламент М?жілісін т?тенше немесе со?ыс жа?дайы кезе?інде, Президент ?кілеттігіні? со??ы алты айында, сондай-а? осыны? алдында?ы таратудан кейінгі бір жыл ішінде тарату?а болмайды.

V Б?ЛIМ ?КIМЕТ

64-бап

1. ?кiмет ?аза?стан Республикасыны? ат?арушы билiгiн ж?зеге асырады, ат?арушы органдарды? ж?йесiн бас?арады ж?не оларды? ?ызметiне басшылы? жасайды.

2. ?кімет ал?алы орган болып табылады ж?не ?зіні? б?кіл ?ызметінде Республика Президентіні? алдында жауапты, ал Конституцияда к?зделген жа?дайларда Парламент М?жілісіні? ж?не Парламентті? алдында жауапты.

3. Конституцияны? 57-бабыны? 6)-тарма?шасында к?зделген ретте ?кiмет м?шелерi Парламент палаталарына есеп бередi.

4. ?кiметтi? ??зыретi, ?йымдастырылуы мен ?ызмет т?ртiбi конституциялы? за?мен белгiленедi.

65-бап

1. ?аза?стан Республикасыны? Президентi ?кiметтi Конституцияда к?зделген т?ртiппен ??рады.

2. Республика Премьер-Министрi та?айындал?аннан кейiнгi он к?н мерзiм iшiнде Премьер-Министр ?кiметтi? ??рылымы мен ??рамы туралы Республика Президентiне ?сыныс енгiзедi.

3. ?кiмет м?шелерi ?аза?стан хал?ы мен Президентiне ант бередi.

66-бап

?аза?стан Республикасыны? ?кiметi:

1) мемлекеттi? ?леуметтiк-экономикалы? саясатыны?, оны? ?ор?аныс ?абiлетiнi?, ?ауiпсiздiгiнi?, ?о?амды? т?ртiптi ?амтамасыз етудi? негiзгi ба?ыттарын ?зiрлейдi ж?не оларды? ж?зеге асырылуын ?йымдастырады;

2) Парламентке республикалы? бюджеттi ж?не оны? ат?арылуы туралы есептi ?сынады, бюджеттi? ат?арылуын ?амтамасыз етедi;

3) М?жiлiске за? жобаларын енгiзедi ж?не за?дарды? орындалуын ?амтамасыз етедi;

4) мемлекеттiк меншiктi бас?аруды ?йымдастырады;

5) Республиканы? сырт?ы саясатын ж?ргiзу ж?нiнде шаралар ?зiрлейдi;

6) министрлiктердi?, мемлекеттiк комитеттердi?, ?зге де орталы? ж?не жергiлiктi ат?арушы органдарды? ?ызметiне басшылы? жасайды;

7) Республиканы? министрлiктерi, мемлекеттiк комитеттерi, ?зге де орталы? ж?не жергiлiктi ат?арушы органдары актiлерiнi? к?шiн толы? немесе ?олданылу б?лiгiнде жояды немесе то?тата т?рады;

8) ?кiмет ??рамына кiрмейтiн орталы? ат?арушы органдарды? басшыларын ?ызметке та?айындайды ж?не ?ызметтен босатады;

9) 10) ?зiне Конституциямен, за?дармен ж?не Президент актiлерiмен ж?ктелген ?зге де ?ызметтердi орындайды.

67-бап

?аза?стан Республикасыны? Премьер-Министрi:

1) ?кiмет ?ызметiн ?йымдастырып, о?ан басшылы? жасайды ж?не оны? ж?мысы ?шiн дербес жауап бередi;

2) 2007.21.05. № 254-III ?Р За?ымен алып тасталды

3) ?кiмет ?аулыларына ?ол ?ояды;

4) ?кiмет ?ызметiнi? негiзгi ба?ыттары ж?нiнде ж?не оны? аса ма?ызды барлы? шешiмдерi ж?нiнде Президентке баяндап отырады;

5) ?кiмет ?ызметiн ?йымдастыру?а ж?не басшылы? жасау?а байланысты бас?а да ?ызметтердi ат?арады.

68-бап

1. ?кiмет м?шелерi ?з ??зыретi шегiнде шешiмдер ?абылдауда дербестiкке ие ?рi ?здерiне ба?ынысты мемлекеттiк органдарды? ж?мысы ?шiн ?аза?стан Республикасы Премьер-Министрiнi? алдында жеке-дара жауап бередi. ?кiметтi? ж?ргiзiп отыр?ан саясатымен келiспейтiн немесе оны ж?ргiзбейтiн ?кiмет м?шесi орнынан т?суге ?тiнiш бередi не ол лауазымнан босатылу?а тиiс.

2. ?кімет м?шелеріні? ?кілді органны? депутаттары болу?а, о?ытушылы?, ?ылыми немесе ?зге шы?армашылы? ?ызметтерді ?оспа?анда, ?зге де а?ы т?ленетін ж?мысты ат?ару?а, к?сіпкерлік іспен ш??ылдану?а, за?нама?а с?йкес ?здеріні? лауазымды? міндеттері болып табылатын жа?дайларды ?оспа?анда, коммерциялы? ?йымны? басшы органыны? немесе бай?аушы ке?есіні? ??рамына кіруге ???ы?ы жо?..

69-бап

1. ?аза?стан Республикасыны? ?кiметi ?з ??зыретiнi? м?селелерi бойынша Республиканы? б?кiл аума?ында мiндеттi к?шi бар ?аулылар шы?арады.
2. Республиканы? Премьер-Министрi Республиканы? б?кiл аума?ында мiндеттi к?шi бар ?кiмдер шы?арады.

3. ?кiметтi? ?аулылары ж?не Премьер-Министрдi? ?кiмдерi Конституция?а, за? актiлерiне, Республика Президентiнi? жарлы?тары мен ?кiмдерiне ?айшы келмеуге тиiс.

70-бап

1. ?кімет жа?адан сайлан?ан ?аза?стан Республикасы Президентіні? алдында ?з ?кілеттігін до?арады.

Республиканы? Премьер-Министрі жа?адан сайлан?ан Парламент М?жілісіні? алдында ?кіметке сенім туралы м?селе ?ояды. М?жіліс сенім білдірген жа?дайда, егер Республика Президенті ?згеше шешім ?абылдамаса, ?кімет ?з міндеттерін ат?аруды жал?астыра береді.

2. Егер ?кiмет ж?не оны? кез келген м?шесi ?здерiне ж?ктелген мiндеттердi одан ?рi ж?зеге асыру м?мкiн емес деп есептесе, олар Республиканы? Президентiне ?з орнынан т?сетiнi туралы м?лiмдеуге ха?ылы.

3. Парламент М?жілісі немесе Парламент ?кіметке сенімсіздік білдірген жа?дайда ?кімет орнынан т?сетіні туралы Республика Президентіне м?лімдейді.

4. Орнынан т?судi ?абылдау немесе ?абылдамау туралы м?селенi Республиканы? Президентi он к?н мерзiмде ?арайды.

5. Орнынан т?судi ?абылдау ?кiметтi? не оны? тиiстi м?шесiнi? ?кiлеттiгi то?татыл?анын бiлдiредi. Премьер-Министрдi? орнынан т?суiн ?абылдау б?кiл ?кiметтi? ?кiлеттiгi то?татыл?анын бiлдiредi.

6. ?кiметтi? немесе оны? м?шесiнi? орнынан т?суi ?абылданба?ан жа?дайда Президент о?ан мiндеттерiн одан ?рi ж?зеге асыруды тапсырады.

7. Республиканы? Президентi ?з бастамасы бойынша ?кiметтi? ?кiлеттiгiн то?тату туралы шешiм ?абылдау?а ж?не оны? кез келген м?шесiн ?ызметтен босату?а ха?ылы. Премьер-Министрдi ?ызметiнен босату б?кiл ?кiметтi? ?кiлеттiгi то?татыл?анын бiлдiредi.

VI Б?ЛIМ КОНСТИТУЦИЯЛЫ? КЕ?ЕС

71-бап

1. ?аза?стан Республикасыны? Конституциялы? Ке?есi жетi м?шеден т?рады, оларды? ?кiлеттiгi алты жыл?а созылады. Республиканы? экс-Президенттерi ???ы?ы бойынша ??мыр бойы Конституциялы? Ке?естi? м?шелерi болып табылады.

2. Конституциялы? Ке?естi? Т?ра?асын Республиканы? Президентi та?айындайды ж?не дауыс те? б?лiнген жа?дайда оны? даусы шешушi болып табылады.

3. Конституциялы? Ке?есті? екі м?шесін - Республика Президенті, екі-екі м?шеден тиісінше Сенат пен М?жіліс та?айындайды.

Конституциялы? Ке?ес м?шелеріні? жартысы ?рбір ?ш жыл сайын жа?артылып отырады.

4. Конституциялы? Ке?естi? Т?ра?асы мен м?шесiнi? ?ызметi депутатты? мандатпен, о?ытушылы?, ?ылыми немесе ?зге шы?армашылы? ?ызметтердi ?оспа?анда, ?зге да а?ы т?ленетiн ж?мысты ат?арумен, к?сiпкерлiкпен айналысумен, коммерциялы? ?йымны? басшы органыны? немесе бай?аушы ке?есiнi? ??рамына кiрумен сыйыспайды.

5. Конституциялы? Ке?естi? Т?ра?асы мен м?шелерiн ?здерiнi? ?кiлеттiгi мерзiмi iшiнде т?т?ын?а алу?а, к?штеп ?келуге, о?ан сот т?ртiбiмен белгiленетiн ?кiмшiлiк жазалау шараларын ?олдану?а, ?ылмыс ?стiнде ?стал?ан немесе ауыр ?ылмыстар жаса?ан реттердi ?оспа?анда, Парламенттi? келiсiмiнсiз ?ылмысты? жауап?а тарту?а болмайды.

6. Конституциялы? Ке?естi? ?йымдастырылуы мен ?ызметi конституциялы? за?мен реттеледi.

72-бап

1. Конституциялы? Ке?ес ?аза?стан Республикасы Президентiнi?, Сенат Т?ра?асыны?, М?жiлiс Т?ра?асыны?, Парламент депутаттары жалпы саныны? кемiнде бестен бiр б?лiгiнi?, Премьер-Министрдi? ?тiнiшi бойынша:

1) дау ту?ан жа?дайда Республика Президентiнi?, Парламент депутаттарыны? сайлауын ?ткiзудi? д?рысты?ы ж?не республикалы? референдум ?ткiзу туралы м?селенi шешедi;

2) Парламент ?абылда?ан за?дарды? Республика Конституциясына с?йкестiгiн Президент ?ол ?ой?ан?а дейiн ?арайды.

2-1) Парламент ж?не оны? палаталары ?абылда?ан ?аулыларды? Республика Конституциясына с?йкестігін ?арайды;

3) Республиканы? халы?аралы? шарттарын бекiткенге дейiн оларды? Конституция?а с?йкестiгiн ?арайды;

4) Конституцияны? нормаларына ресми т?сiндiрме бередi;

5) Конституцияны? 47-бабыны? 1 ж?не 2-тарма?тарында к?зделген реттерде ?орытындылар бередi.

2. Конституциялы? Ке?ес соттарды? ?тiнiштерiн Конституцияны? 78-бабында белгiленген реттерде ?арайды.

73-бап

1. Конституциялы? Ке?ес Конституцияны? 72-бабыны? 1-тарма?ыны? 1)-тарма?шасында к?рсетiлген м?селелер бойынша ?тiнiш жасал?ан ретте, Президенттi? ?ызметiне кiрiсуi, Парламенттi? сайлан?ан депутаттарын тiркеу не республикалы? референдумны? н?тижелерiн шы?ару то?татыла т?рады.

2. Конституциялы? Ке?ес Конституцияны? 72-бабыны? 1-тарма?ыны? 2) ж?не 3)-тарма?шаларында к?рсетiлген м?селелер бойынша ?тiнiш жасал?ан ретте, тиiстi актiлерге ?ол ?ою не оларды бекiту мерзiмiнi? ?туi то?татыла т?рады.

3. Конституциялы? Ке?ес ?тiнiштер т?скен к?ннен бастап бiр ай iшiнде ?з шешiмiн шы?арады. Егер м?селенi кейiнге ?алдыру?а болмайтын болса, Республика Президентiнi? талабы бойынша б?л мерзiм он к?нге дейiн ?ыс?артылуы м?мкiн.

4. Конституциялы? Ке?естi? шешiмiне толы?ымен немесе бiр б?лiгiне Республика Президентi ?арсылы? бiлдiруi м?мкiн, б?л ?арсылы? Конституциялы? Ке?ес м?шелерi жалпы саныны? ?штен екiсiнi? даусымен е?серiледi. Президент ?арсылы?ы е?серiлмеген жа?дайда, Конституциялы? Ке?естi? шешiмi ?абылданбады деп есептеледi.

74-бап

1. ?аза?стан Республикасыны? Конституциясына с?йкес емес деп таныл?ан за?дар мен халы?аралы? шарттар?а ?ол ?ойылмайды не, тиiсiнше, бекiтiлмейдi ж?не к?шiне енгiзiлмейдi.

2. Конституциялы? емес деп таныл?ан, оны? ішінде адамны? ж?не азаматты? Конституцияда баянды етілген ???ы?тары мен бостанды?тарына н??сан келтіреді деп таныл?ан за?дар мен ?зге де нормативтік ???ы?ты? актілерді? к?ші жойылады ж?не ?олданылу?а жатпайды.

3. Конституциялы? Ке?естi? шешiмдерi ?абылдан?ан к?ннен бастап к?шiне енедi, Республиканы? б?кiл аума?ында жалпы?а бiрдей мiндеттi, т?пкiлiктi болып табылады ж?не ша?ымдану?а жатпайды.

VII Б?ЛIМ СОТТАР Ж?НЕ СОТ Т?РЕЛIГI

75-бап

1. ?аза?стан Республикасында сот т?релiгiн тек сот ?ана ж?зеге асырады.

2. Сот билiгi сотта iс ж?ргiзудi? азаматты?, ?ылмысты? ж?не за?мен белгiленген ?зге де нысандары ар?ылы ж?зеге асырылады. За?да к?зделген жа?дайларда ?ылмысты? сот iсiн ж?ргiзу ал?абилерді? ?атысуымен ж?зеге асырылады.

3. За?мен ??рыл?ан Республиканы? Жо?ар?ы Соты, Республиканы? жергілікті ж?не бас?а да соттары Республиканы? соттары болып табылады.

4. Республиканы? сот ж?йесi Республика Конституциясымен ж?не конституциялы? за?мен белгiленедi. ?андай да бiр атаумен арнаулы ж?не т?тенше соттарды ??ру?а жол берiлмейдi.

76-бап

1. Сот билiгi ?аза?стан Республикасыны? атынан ж?зеге асырылады ж?не ?зiне азаматтар мен ?йымдарды? ???ы?тарын, бостанды?тары мен за?ды м?дделерiн ?ор?ауды, Республиканы? Конституциясыны?, за?дарыны?, ?зге де нормативтiк ???ы?ты? актiлерiнi?, халы?аралы? шарттарыны? орындалуын ?амтамасыз етудi ма?сат етiп ?ояды.

2. Сот билiгi Республика Конституциясыны?, за?дарыны?, ?зге де нормативтiк ???ы?ты? актiлерiнi?, халы?аралы? шарттарыны? негiзiнде туындайтын барлы? iстер мен даулар?а ?олданылады.

3. Соттар шешiмдерiнi? ?кiмдерi мен ?зге де ?аулыларыны? Республиканы? б?кiл аума?ында мiндеттi к?шi болады.

77-бап

1. Судья сот т?релiгiн iске асыру кезiнде т?уелсiз ж?не Конституция мен за??а ?ана ба?ынады.

2. Сот т?релiгiн iске асыру ж?нiндегi сотты? ?ызметiне ?андай да болсын араласу?а жол берiлмейдi, ж?не ол за? бойынша жауапкершiлiкке ?кеп со?ады. На?ты iстер бойынша судьялар есеп бермейдi.

3. За?ды ?олдан?ан кезде судья т?мендегi принциптердi басшылы??а алу?а тиiс:

1) адамны? кiн?лi екендiгi за?ды к?шiне енген сот ?кiмiмен таныл?анша ол жасал?ан ?ылмыс?а кiн?лi емес деп есептеледi;

2) бiр ???ы? б?зушылы? ?шiн ешкiмдi де ?айтадан ?ылмысты? немесе ?кiмшiлiк жауап?а тарту?а болмайды;

3) ?зiне за?мен к?зделген соттылы?ын оны? келiсiмiнсiз ешкiмнi? ?згертуiне болмайды;

4) сотта ?ркiм ?з с?зiн ты?дату?а ???ылы;

5) жауапкершiлiктi белгiлейтiн немесе к?шейтетiн, азаматтар?а жа?а мiндеттемелер ж?ктейтiн немесе оларды? жа?дайын нашарлататын за?дарды? керi к?шi болмайды. Егер ???ы? б?зушылы? жасал?аннан кейiн ол ?шiн жауапкершiлiк за?мен алынып тасталса немесе же?iлдетiлсе, жа?а за? ?олданылады;

6) айыпталушы ?зiнi? кiн?сiздiгiн д?лелдеуге мiндеттi емес;

7) ешкiм ?зiне-?зi, ж?байына (зайыбына) ж?не за?мен белгiленген шектегi жа?ын туыстарына ?арсы ай?а? беруге мiндеттi емес. Дiни ?ызметшiлер ?здерiне сенiп сырын аш?андар?а ?арсы ку?гер болу?а мiндеттi емес;

8) адамны? кiн?лi екендiгi ж?нiндегi кез келген к?дiк айыпталушыны? пайдасына ?арастырылады;

9) за?сыз т?сiлмен алын?ан ай?а?тарды? за?ды к?шi болмайды. Ешкiм ?зiнi? жеке мойындауы негiзiнде ?ана сотталу?а тиiс емес;

10) ?ылмысты? за?ды ??састы?ына ?арай ?олдану?а жол берiлмейдi.

4. Конституциямен белгiленген сот т?релiгiнi? принциптерi Республиканы? барлы? соттары мен судьяларына орта? ж?не бiры??ай болып табылады.

78-бап

Соттарды? Конституциямен баянды етiлген адамны? ж?не азаматты? ???ы?тары мен бостанды?тарына н??сан келтiретiн за?дар мен ?зге де нормативтiк ???ы?ты? актiлердi ?олдану?а ха?ысы жо?. Егер сот ?олданылу?а тиiстi за? немесе ?зге де нормативтiк ???ы?ты? акт Конституциямен баянды етiлген адамны? ж?не азаматты? ???ы?тары мен бостанды?тарына н??сан келтiредi деп тапса, iс ж?ргiзудi то?тата т?ру?а ж?не осы актiнi конституциялы? емес деп тану туралы ?сыныспен Конституциялы? Ке?еске ж?гiнуге мiндеттi.

79-бап

1. Соттар т?ра?ты судьялардан т?рады, оларды? т?уелсiздiгi Конституциямен ж?не за?мен ?ор?алады. Судьяны? ?кiлеттiгi тек за?да белгiленген негiздер бойынша ?ана то?татылуы немесе кiдiртiлуi м?мкiн.

2. Судьяны т?т?ын?а алу?а, к?штеп ?келуге, о?ан сот т?ртiбiмен белгiленетiн ?кiмшiлiк жазалау шараларын ?олдану?а, ?ылмыс ?стiнде ?стал?ан немесе ауыр ?ылмыс жаса?ан реттердi ?оспа?анда, Республика Жо?ары Сот Ке?есiнi? ?орытындысына негiзделген ?аза?стан Республикасы Президентiнi? келiсiмiнсiз не Конституцияны? 55-бабыны? 3)-тарма?шасында белгiленген жа?дайда, Сенатты? келiсiмiнсiз ?ылмысты? жауап?а тарту?а болмайды.

3. Республиканы? жиырма бес жас?а тол?ан, жо?ары за? бiлiмi, за? маманды?ы бойынша кемiнде екi жыл ж?мыс стажы бар ж?не бiлiктiлiк емтиханын тапсыр?ан азаматтары судья бола алады. Республика соттарыны? судьяларына за? бойынша ?осымша талаптар белгiленуi м?мкiн.

4. Судьяны? ?ызметi депутатты? мандатпен, о?ытушылы?, ?ылыми немесе ?зге шы?армашылы? ?ызметтердi ?оспа?анда, ?зге де а?ы т?ленетiн ж?мысты ат?арумен, к?сiпкерлiкпен айналысумен, коммерциялы? ?йымны? басшы органыны? немесе бай?аушы ке?есiнi? ??рамына кiрумен сыйыспайды.

80-бап

Соттарды ?аржыландыру, судьяларды т?р?ын ?ймен ?амтамасыз ету республикалы? бюджет ?аражаты есебiнен ж?ргiзiледi ж?не ол сот т?релiгiн толы? ?рi т?уелсiз ж?зеге асыру м?мкiндiгiн ?амтамасыз етуге тиiс.

81-бап

?аза?стан Республикасыны? Жо?ар?ы Соты азаматты?, ?ылмысты?, жергілікті ж?не бас?а да соттарда ?аралатын ?зге де iстер ж?нiндегi жо?ары сот органы болып табылады, за?да к?зделген iс ж?ргiзу нысандарында оларды? ?ызметiн ?ада?алауды ж?зеге асырады, сот практикасыны? м?селелерi бойынша т?сiнiктемелер берiп отырады.

82-бап

1. ?аза?стан Республикасы Жо?ар?ы Сотыны? Т?ра?асын ж?не судьяларын Жо?ары Сот Ке?есіні? кепілдемесіне негізделген Республика Президентіні? ?сынуымен Сенат сайлайды.

2. Жергілікті ж?не бас?а да соттарды? т?ра?алары мен судьяларын Жо?ары Сот Ке?есіні? кепілдемесі бойынша Республика Президенті ?ызметке та?айындайды.

3. Соттарда конституциялы? за??а с?йкес сот ал?алары ??рылуы м?мкін. Сот ал?алары т?ра?аларына ?кілеттіктер беру т?ртібі конституциялы? за?мен белгіленеді.

4. Жо?ары Сот Ке?есі Республика Президенті та?айындайтын Т?ра?адан ж?не бас?а да адамдардан ??ралады.

5. Жо?ары Сот Ке?есіні? м?ртебесі ж?не ж?мысын ?йымдастыру за?мен белгіленеді.

83-бап

1. Прокуратура мемлекет атынан Республиканы? аума?ында за?дарды?, ?аза?стан Республикасыны? Президентi жарлы?тарыны? ж?не ?зге де нормативтiк ???ы?ты? актiлердi? д?лме-д?л ?рi бiркелкi ?олданылуын, жедел-iздестiру ?ызметiнi?, аны?тау мен тергеудi?, ?кiмшiлiк ж?не орындаушылы? iс ж?ргiзудi? за?дылы?ын жо?ары ?ада?алауды ж?зеге асырады, за?дылы?ты? кез келген б?зылуын аны?тау мен жою ж?нiнде шаралар ?олданады, сондай-а? Республика Конституциясы мен за?дарына ?айшы келетiн за?дар мен бас?а да ???ы?ты? актiлерге наразылы? бiлдiредi. Прокуратура сотта мемлекет м?ддесiн бiлдiредi, сондай-а? за?мен белгiленген жа?дайда, т?ртiпте ж?не шекте ?ылмысты? ?у?ындауды ж?зеге асырады.

2. Республика Прокуратурасы т?менгi прокурорларды жо?ары т?р?ан прокурорлар?а ж?не Республика Бас Прокурорына ба?ындыра отырып, бiры??ай орталы?тандырыл?ан ж?йе ??райды. Ол ?з ?кiлеттiгiн бас?а мемлекеттiк органдардан, лауазымды адамдардан т?уелсiз ж?зеге асырады ж?не Республика Президентiне ?ана есеп бередi.

3. Республиканы? Бас Прокурорын ?з ?кiлеттiгi мерзiмi iшiнде т?т?ын?а алу?а, к?штеп ?келуге, о?ан сот т?ртiбiмен ?кiмшiлiк жазалау шараларын ?олдану?а, ?ылмыс ?стiнде ?стал?ан немесе ауыр ?ылмыстар жаса?ан реттердi ?оспа?анда, Сенатты? келiсiмiнсiз ?ылмысты? жауап?а тарту?а болмайды. Бас Прокурор ?кiлеттiгiнi? мерзiмi бес жыл.

4. Республика прокуратурасыны? ??зыретi, ?йымдастырылуы мен ?ызмет т?ртiбi за?мен белгiленедi.

84-бап. 2007.21.05. № 254-III ?Р За?ымен алып тасталды

VIII Б?ЛIМ ЖЕРГIЛIКТI МЕМЛЕКЕТТIК БАС?АРУ Ж?НЕ ?ЗIН-?ЗI БАС?АРУ

85-бап

Жергiлiктi мемлекеттiк бас?аруды тиiстi аума?та?ы iстi? жай-к?йiне жауапты жергiлiктi ?кiлдi ж?не ат?арушы органдар ж?зеге асырады.

86-бап

1. Жергiлiктi ?кiлдi органдар - м?слихаттар тиiстi ?кiмшiлiк-аума?ты?, б?лiнiстегi халы?ты? еркiн бiлдiредi ж?не жалпымемлекеттiк м?дделердi ескере отырып, оны iске асыру?а ?ажеттi шараларды белгiлейдi, оларды? ж?зеге асырылуын ба?ылайды.

2. М?слихаттарды жалпы?а бiрдей, те?, т?те сайлау ???ы?ы негiзiнде жасырын дауыс беру ар?ылы бес жыл мерзiмге халы? сайлайды.

3. ?аза?стан Республикасыны? жиырма жас?а тол?ан азаматы м?слихат депутаты болып сайлана алады. Республика азаматы бiр м?слихатты? ?ана депутаты бола алады.

4. М?слихаттарды? ?арауына мыналар жатады:

1) аума?ты дамыту жоспарларын, экономикалы? ж?не ?леуметтiк ба?дарламаларын, жергiлiктi бюджеттi ж?не оларды? ат?арылуы туралы есептердi бекiту;

2) ?здерiнi? ?арауына жат?ызыл?ан жергiлiктi ?кiмшiлiк-аума?ты? ??рылыс м?селелерiн шешу;

3) за?мен м?слихат ??зыретiне жат?ызыл?ан м?селелер бойынша жергiлiктi ат?арушы органдар басшыларыны? есептерiн ?арау;

4) м?слихатты? т?ра?ты комиссияларын ж?не ?зге де ж?мыс органдарын ??ру, оларды? ?ызметi туралы есептердi ты?дау, м?слихат ж?мысын ?йымдастыру?а байланысты ?зге де м?селелердi шешу;

5) Республика за?дарына с?йкес азаматтарды? ???ы?тары мен за?ды м?дделерiн ?амтамасыз ету ж?нiндегi ?зге де ?кiлеттiктердi ж?зеге асыру.

5. М?слихатты? ?кілеттігін мерзімінен б?рын Республика Президенті то?татады, сондай-а? м?слихат ?зін-?зі тарату туралы шешім ?абылда?ан ретте де оны? ?кілеттігі мерзімінен б?рын то?татылады.

6. М?слихаттарды? ??зыретi, ?йымдастырылуы мен ?ызмет т?ртiбi, оларды? депутаттарыны? ???ы?ты? жа?дайы за?мен белгiленедi.

87-бап

1. Жергiлiктi ат?арушы органдар ?аза?стан Республикасыны? ат?арушы органдарыны? бiры??ай ж?йесiне кiредi, тиiстi аума?ты? м?ддесi мен даму ?ажеттiлiгiн ?штастыра отырып, ат?арушы билiктi? жалпы мемлекеттiк саясатын ж?ргiзудi ?амтамасыз етедi.

2. Жергiлiктi ат?арушы органдарды? ?арауына мыналар жатады:

1) аума?ты дамыту жоспарларын, экономикалы? ж?не ?леуметтiк ба?дарламаларын, жергiлiктi бюджеттi ?зiрлеу ж?не оларды? ат?арылуын ?амтамасыз ету;

2) коммуналды? меншiктi бас?ару;

3) жергiлiктi ат?арушы органдарды? басшыларын ?ызметке та?айындау ж?не ?ызметтен босату, жергiлiктi ат?арушы органдарды? ж?мысын ?йымдастыру?а байланысты ?зге де м?селелердi шешу;

4) жергiлiктi мемлекеттiк бас?ару м?ддесiне сай Республика за?дарымен жергiлiктi ат?арушы органдар?а ж?ктелетiн ?зге де ?кiлеттiктердi ж?зеге асыру;

3. Жергiлiктi ат?арушы органды Республика Президентi мен ?кiметiнi? ?кiлi болып табылатын тиiстi ?кiмшiлiк-аума?ты? б?лiнiстi? ?кiмi бас?арады.

4. Облыстарды?, республикалы? ма?ызы бар ?алаларды? ж?не астананы? ?кімдерін ?ызметке тиісінше облыстарды?, республикалы? ма?ызы бар ?алаларды? ж?не астананы? м?слихаттарыны? келісімімен Республика Президенті та?айындайды. ?зге ?кімшілік-аума?ты? б?ліністерді? ?кімдері ?ызметке ?аза?стан Республикасыны? Президенті ай?ында?ан т?ртіппен та?айындалады немесе сайланады. Республика Президенті ?зіні? ?й?аруы бойынша ?кімдерді ?ызметтерінен босату?а ха?ылы.

5. М?слихат депутаттарыны? жалпы саныны? кемінде бестен біріні? бастамасы бойынша ?кімге сенімсіздік білдіру туралы м?селе ?ойылуы м?мкін. Б?л жа?дайда м?слихат ?з депутаттарыны? жалпы саныны? к?пшілік даусымен ?кімге сенімсіздік білдіруге ж?не оны ?ызметінен босату ж?нінде тиісінше Республика Президентіні? не жо?ары т?ран ?кімні? алдына м?селе ?ою?а ха?ылы. Облыстар, республикалы? ма?ызы бар ?алалар ж?не астана ?кімдеріні? ?кілеттігі жа?адан сайлан?ан Республика Президенті ?ызметіне кіріскен кезде то?татылады.

6. Жергiлiктi ат?арушы органдарды? ??зыретi ?йымдастырылуы ж?не оларды? ?ызмет т?ртiбi за?мен белгiленедi.

88-бап

1. М?слихаттар ?з ??зыретiндегi м?селелер бойынша шешiмдер, ал ?кiмдер - тиiстi ?кiмшiлiк-аума?ты? б?лiнiстi? аума?ында орындалу?а мiндеттi шешiмдер мен ?кiмдер ?абылдайды.

2. М?слихаттарды? жергiлiктi бюджет кiрiсiн ?ыс?артуды немесе жергiлiктi бюджет шы?ысын ?л?айтуды к?здейтiн шешiмдерiнi? жобалары ?кiмнi? о? ?орытындысы бол?ан кезде ?ана ?арау?а енгiзiлуi м?мкiн.

3. ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы мен за?дарына с?йкес келмейтiн м?слихат шешiмдерiнi? к?шi сот т?ртiбiмен жойылуы м?мкiн.

4. ?кiмдердi? шешiмдерi мен ?кiмдерiнi? к?шiн тиiсiнше ?аза?стан Республикасыны? Президентi, ?кiметi не жо?ары т?р?ан ?кiм жоюы м?мкiн, сондай-а? оларды? к?шi сот т?ртiбiмен жойылуы м?мкiн.

89-бап

1. ?аза?стан Республикасында жергiлiктi ма?ызы бар м?селелердi т?р?ын халы?ты? ?зi шешуiн ?амтамасыз ететiн жергiлiктi ?зiн-?зi бас?ару танылады.

2. Жергілікті ?зін-?зі бас?аруды т?р?ын халы? тікелей ж?зеге асырады, сондай-а? ол м?слихаттар ж?не халы? топтары жина?ы т?ратын аума?тарды ?амтитын жергілікті ?о?амдасты?тарда?ы бас?а да жергілікті ?зін-?зі бас?ару органдары ар?ылы ж?зеге асырылады.

Жергілікті ?зін-?зі бас?ару органдарына мемлекеттік функцияларды ж?зеге асыру за??а с?йкес берілуі м?мкін.

3. ?аза?станда жергілікті ?зін-?зі бас?аруды ?йымдастыру мен оларды? ?ызметі за?мен реттеледі.

4. Жергiлiктi ?зiн-?зi бас?ару органдарыны? дербестiгiне оларды? за?мен белгiленген ?кiлеттiгi шегiнде кепiлдiк берiледi.

IX Б?ЛIМ ?ОРЫТЫНДЫ Ж?НЕ ?ТПЕЛI ЕРЕЖЕЛЕР

90-бап

1. Республикалы? референдумда ?абылдан?ан ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы референдум н?тижелерi ресми т?рде жариялан?ан к?ннен бастап к?шiне енедi, сол мезгiлден бастап б?рын?ы ?абылдан?ан ?аза?стан Республикасы Конституциясыны? к?шi жойылады.

2. Республикалы? референдумда Конституция ?абылдан?ан к?н мемлекеттiк мереке - ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы К?нi деп жарияланады.

91-бап

1. ?аза?стан Республикасыны? Конституциясына Республика Президентiнi? ?з бастамасымен, Парламенттi? немесе ?кiметтi? ?сынысымен ?абылдан?ан шешiмi бойынша ?ткiзiлетiн республикалы? референдум ?згертулер мен толы?тырулар енгiзуi м?мкiн. Егер Президент оны Парламенттi? ?арауына беру ?ажет деп ?й?арса, Конституция?а енгiзiлетiн ?згертулер мен толы?тырулар жобасы республикалы? референдум?а шы?арылмайды. М?ндай жа?дайда Парламенттi? шешiмi Конституцияда белгiленген т?ртiппен ?абылданады. Егер Республика Президентi Конституция?а ?згерiстер мен толы?тыруларды республикалы? референдум?а шы?ару туралы Парламенттi? ?сынысын ?абылдамай тастаса, онда Парламент Палаталарыны? ?р?айсысыны? депутаттары жалпы саныны? кемiнде бестен т?ртiнi? к?пшiлiк даусымен Парламент осы ?згерiстер мен толы?тыруларды Конституция?а енгiзу туралы за? ?абылдау?а ха?ылы. М?ндай жа?дайда Республика Президентi осы за??а ?ол ?ояды немесе оны республикалы? референдум?а шы?арады, егер республикалы? референдум?а ?атысу?а ???ы?ы бар Республика азаматтарыны? жартысынан астамы дауыс беруге ?атысса, ол ?ткiзiлдi деп есептеледi. Республикалы? референдум?а шы?арыл?ан Конституция?а ?згерістер мен толы?тырулар, егер олар ?шін облыстарды?, республикалы? ма?ызы бар ?алаларды? ж?не астананы? кемінде ?штен екісінде дауыс беруге ?атыс?ан азаматтарды? жартысынан астамы жа?тап дауыс берсе, ?абылданды деп есептеледі.

2. Конституцияда белгiленген мемлекеттi? бiрт?тасты?ын ж?не аума?ты? т?тасты?ын, Республиканы бас?ару нысанын ?згертуге болмайды.

92-бап

1. Конституциялы? за?дар Конституция к?шiне енген к?ннен бастап бiр жыл iшiнде ?абылдану?а тиiс. Егер Конституцияда конституциялы? деп атал?ан за?дар немесе за? к?шi бар актiлер ол к?шiне енген кезде ?абылданып ?ой?ан болса, онда олар Конституция?а с?йкес келтiрiледi де, ?аза?стан Республикасыны? конституциялы? за?дары деп есептеледi.

2. Конституцияда атал?ан ?зге за?дар Парламент белгiлейтiн т?ртiп пен мерзiмде, бiра? Конституция к?шiне енген к?ннен бастап екi жылдан кешiктiрiлмей ?абылдану?а тиiс.

3. Республика Президентiнi? ?зiне берiлген ?осымша ?кiлеттiктi ж?зеге асыру мерзiмi iшiнде "?аза?стан Республикасыны? Президентi мен жергiлiктi ?кiмдерге уа?ытша ?осымша ?кiлеттiк беру туралы" 1993 жыл?ы 10 желто?санда?ы ?аза?стан Республикасыны? За?ына с?йкес шы??ан ж?не за? к?шi бар Жарлы?тары Республика за?дарын ?згерту, толы?тыру немесе к?шiн жою ?шiн к?зделген т?ртiппен ?ана ?згертiлуi, толы?тырылуы немесе к?шiн жоюы м?мкiн. 1993 жыл?ы 28 ?а?тарда ?абылдан?ан ?аза?стан Республикасы Конституциясыны? 64-бабыны? 12-15, 18 ж?не 20 тарма?тарымен к?зделген м?селелер бойынша ?зiне берiлген ?осымша ?кiлеттiктi ж?зеге асыру мерзiмi iшiнде шы??ан Республика Президентiнi? Жарлы?тары Республика Парламентiнi? бекiтуiне жатпайды.

4. Конституция к?шiне енген кезде ?олданылып ж?рген ?аза?стан Республикасыны? за?дары о?ан ?айшы келмейтiн б?лiгiнде ?олданылады ж?не Конституция ?абылдан?ан к?ннен бастап екi жыл iшiнде о?ан с?йкес келтiрiлуге тиiс.

93-бап

Конституцияны? 7-бабын ж?зеге асыру ма?сатында ?кiмет, жергiлiктi ?кiлдi ж?не ат?арушы органдар арнаулы за??а с?йкес ?аза?стан Республикасыны? барлы? азаматтары мемлекеттiк тiлдi еркiн ?рi тегiн ме?геруi ?шiн ?ажеттi ?йымдастырушылы?, материалды? ж?не техникалы? жа?дайды? б?рiн жасау?а мiндеттi.

94-бап

1. Конституция к?шiне енген кезде ?олданылып ж?рген ?аза?стан Республикасыны? за?дарына с?йкес сайлан?ан ?аза?стан Республикасыны? Президентi Конституция белгiлеген ?аза?стан Республикасы Президентiнi? ?кiлеттiктерiне ие болады ж?не оларды 1995 жыл?ы 29 с?уiрде республикалы? референдумда ?абылдан?ан шешiм бойынша белгiленген мерзiм iшiнде ж?зеге асырады. ?аза?стан Республикасы Президентiнi? келiсiмiмен Республика Президентi ?кiлеттiгiнi? ?азiргi мерзiмi Республика Парламентi Палаталарыны? бiрлескен отырысында Палаталарды? ?р?айсысыны? депутаттары жалпы саныны? к?пшiлiк даусымен ?абылдан?ан Республика Парламентiнi? ?аулысымен ?ыс?артылуы м?мкiн. М?ндай жа?дайда Парламент М?жiлiсi бiр ай iшiнде ?аза?стан Республикасы Президентiнi? сайлауын та?айындайды. Осы сайлауды? ?орытындылары бойынша сайлан?ан Республика Президентi сайлау ?орытындылары жариялан?ан к?ннен бастап бiр ай iшiнде ант бередi ж?не жетi жылдан кейiн желто?санны? бiрiншi жексенбiсiнде ?ткiзiлуге тиiс кезектi Президент сайлауында сайлан?ан Республика Президентi ?ызметiне кiрiскенге дейiн ?з ?кiлеттiгiн ж?зеге асырады.