Творчасць пісьменніка Пятрусь Броўка

Размещено на http://www.allbest.ru/

Творчасць пісьменніка Пятрусь Броўка

Пётр Усцінавіч Броўка, вядомы як Пятрусь Броўка; 1905 -- 1980 - Беларускі савецкі паэт і празаік. Народны паэт БССР (1962). Акадэмік АН БССР (1966). Лаўрэат Ленінскай (1962) і двух Сталінскіх прэмій (1947, 1951). Дэпутат ВС СССР з 1956 года. Член ВКП (б) з 1940 года Псеўданімы : Дзед Аўлас, Юра Баравы, Лукаш Вандылевіч і інш. Нарадзіўся 12 (25 чэрвеня) 1905 у вёсцы Пуцілкавічы Віцебская губерня, Расійская імперыя (цяпер Ушацкі раён, Віцебская вобласць, Беларусь) у сялянскай сям'і (9 дзяцей). Бацька - Юстын Адамовіч. Маці - Алёна Сцяпанаўна . Бацька паэта займаўся вырабам мэблі, а маці вяла хатнюю гаспадарку. Скончыў царкоўна-прыхадскую школу ў Лепелі . Грамадзянства : СССР

Род дзейнасці : паэт, празаік, перакладчык, драматург, публіцыст, рэдактар

Напрамак : сацыялістычны рэалізм

Жанр : лірыка, раман

Мова твораў : беларуская, руская Пятрусь ў дзяцінстве, гэтак жа як і астатнія яго 8 братоў і сясцёр, займаўся сельскімі працамі - пас гусей, авечак, кароў. У 9-гадовым узросце, з-за таго што быў адным з нямногіх у вёсцы, хто ўмеў пісаць, па просьбе жонак пісаў лісты іх мужам на франты Першай сусветнай вайны.

Скончыў царкоўна-прыхадскую школу ў Лепелі, а пазней паступіў у Лепельскае вучылішча, але не скончыў яго - сям'я проста не змагла аплаціць яго адукацыю. Яшчэ да рэвалюцыі пазнаёміўся з творамі Купалы і Коласа. Таксама высока цаніў паэзію рускага класіка Мікалая Някрасава.

У 1918 годзе, у 13-гадовым узросце, пачаў працаваць. Да 1924 паспеў змяніць некалькі прафесій - перапісчык, справавод, рахункавод, селькор. У 1923 годзе абраны сакратаром камсамольскай арганізацыі ў сваёй вёсцы. А ў 1924 - кіраўніком Молодолецкого сельсавета.

У 1925-1927 гадах быў загадчык аддзела акружкама камсамола ў Полацку. У 1927-1928 гадах працаваў адказным сакратаром рэдакцыі газеты "Чырвоная Полаччына". Таксама падчас жыцця ў Полацку наведваў вячэрнюю школу, каб папоўніць прабелы ў адукацыі.

З 1928 складаецца ў літаратурным аб'яднанні "Маладняк", пазней у Беларускай асацыяцыі пралетарскіх пісьменнікаў (БелАПП). Дарэчы, з "Маладняк" звязаная адна цікавая гісторыя, практычна не згадваная біёграфамі Петруся Броўкі.

У пачатку 1927 пісьменьнік уступіў у "Маладняк", але прабыў там зусім нядоўга і хутка пакінуў арганізацыю і стаў адным з заснавальнікаў эпатажнай літаратурнай арганізацыі "Беларуская літаратурна-Мастацкая камуна". Сам Броўка прымаў актыўны ўдзел у жыцці камуны, пра што сведчаць яго вершы, апублікаваныя ў часопісе гэтага аб'яднання "Росквіт": "Чую звон ...", "Ня выгінай Сваё далоні", "Дайце новую музыку" і "Даўнейшае".

Самі паэты, якія складаліся ў камуне, называлі сябе футурыстаў, хоць з футурызмам мелі мала агульнага. Ужо ў сакавіку 1928 на першым (і апошнім) з'ездзе камуны гэта літаратурнае аб'яднанне распалася, а Броўка зноў уступіў у склад "Маладняка". Характэрна, што ўсіх удзельнікаў "Беларускай літаратурна-Мастацкай камуны" чакала сумная лёс - хтосьці быў расстраляны альбо сасланы, хтосьці эміграваў, хтосьці закінуў літаратурную дзейнасць. Адзіным, каго мінулі ўсе няшчасці, быў Край.

Пятрусь быў у вельмі блізкіх адносінах з Янкам Купалам. Купала, у сваю чаргу, таксама цаніў Броўку. З-за іх блізкіх адносін да Броўкі нават прымацавалася мянушка "адьютант Купалы". Многія зайздросцілі яго дружбе з такім бачным паэтам.

У 1931 годзе будучы народны паэт скончыў педагагічны факультэт БДУ

У 1940 годзе прызначаны галоўным рэдактарам часопіса "Полымя". Але з-за пачатку вайны не змог цалкам рэалізаваць сябе на гэтай пасадзе.

У 1941-1942 годзе служыў у РККА, працаваў у франтавой і партызанскага друку, у газеце "За савецкую Беларусь" .Падчас вайны маці паэта нацысты вывезлі ў Асвенцым, дзе яна памерла. Броўка прысвяціў ёй паэму "Голас сэрца" (1960).

У 1943-1945 гадах быў адказным сакратаром Саюза пісьменнікаў БССР, а ў 1948-1967 гады становіцца старшынёй праўлення гэтай арганізацыі.

У 1945 зноў прызначаны на пасаду галоўнага рэдактара часопіса "Полымя". Гэтую пасаду ён займае да 1948 года. Пятрусь Броўка атрымаў званне народнага паэта УССР ў 1962 годзе. Акрамя гэтага ганаровага звання ён сабраў яшчэ масу узнагарод - савецкая ўлада не скнарнічаць для паэта нічога, за што ён заслужыў не самую лепшую славу сярод калег, а некаторыя яго адкрыта не любілі. І прычын гэтаму, на самай справе, было нямала. У 1967-1980 гады - галоўны рэдактар ??Беларускай савецкай энцыклапедыі (цяпер "Беларуская Энцыклапедыя імя П.Броўкі").

У розныя гады абіраўся дэпутатаў Вярхоўнага савета БССР (1947-1955) і СССР (1956-1980).

Як бачым, у яго біяграфіі адсутнічаюць згадкі пра арышты, ператрусы, адкрытых лістах або асуджанага ў друку. Многія лічылі, што звязана гэта з яго працай на спецслужбы (ніякіх доказаў гэтаму няма), іншыя казалі, што ў вярхах у яго ёсць заступнікі, трэція казалі - што гэта звязана з яго шчырай любоўю савецкай улады. У любым выпадку, многія калегі недалюблівалі Броўку. І сёння гэтая слава па-ранейшаму захоўваецца за паэтам. Нездарма Рыгор Барадулін прыдумаў камічнае чатырохрадкоўе:

"Пятрусь Броўка піша лоўка,

Піша лоўка І Даўно,

Але ўсё, Што ён напіша,

Альбом - дрэнна, альбом - гаўно "

Магіла Петруся Броўкі магіла Петруся Броўкі

З іншага боку, сам жа Барадулін пазней казаў, што большая частка крытыкі ў адрас Броўкі была несправядлівая. Ён таксама, як і астатнія, стараўся падладзіцца пад існуючы ў СССР строй, пісаў ідэалагічныя творы. Але сапраўдны Броўка лаяўся ў сваіх лірычных вершах. Свой першы верш "Ой, ня шапчы, мая Бярозка" напісаў у 1926 года. Ён тады толькі пераехаў у Полацк, даводзілася жыць у горадзе, а сам вельмі сумаваў па вёсцы. Пад гэтымі ўражаннямі і было напісана верш. Яно было надрукавана ў газеце "Чырвоная Полаччына" і ў літаратурным альманаху "Наддзвінне".

Першы зборнік вершаў "Гады як шторм" апублікаваў у 1930 годзе.

У час вайны паэт напісаў праніклівую паэму "Беларусь", у якой апяваецца прыгажосць нашай краіны, яе вялікая гісторыя і пакуты, якія яна перажыла за ўвесь час. Праўда і тут паэт не змог адысці ад ідэалагічнага складніка. Партыя, Саветы, братэрства з рускім народам - усё гэта прысутнічае ў паэме.

У 1957 годзе напісаў раман "Калі зліваюцца рэкі", прысвечаны будаўніцтве ГЭС на мяжы трох рэспублік, дружбе беларусаў, літоўцаў і латышоў. Раман заслужыў захопленыя водгукі крытыкі, але ў асноўным, зноў жа, з-за сваёй ідэалагічнай складнікам.

Наогул, у творчасці Петруся Броўкі было велізарная колькасць вершаў ідэалагічнай скіраванасці, якія сёння практычна цалкам забытыя. За такое "творчасць" яго не любілі і часта ганіць. Але такі быў час, а Броўка, магчыма, менавіта дзякуючы вялікай колькасці ідэалагічна правільных вершаў, заслужыў сабе свабоду і пазбег арышту.

Праўда паняцце "ідэалагічная" не адносіцца да ваеннай лірыцы паэта. Паэт сам ваяваў, сам губляў родных і бачыў, што стала з яго роднай зямлёй. Менавіта дзякуючы асабістым перажыванням вершы на ваенную тэму Броўка пісаў добра. белорусский поэт прозаик броук

Пятрусь Броўка і Васіль Быкаў

Таксама варта адзначыць, што Броўка ня стварыў практычна ні аднаго значнага вялікага творы. А галоўнае яго спадчына складаюць вершы. І, вядома ж, справа ўсяго яго жыцця - Беларуская энцыклапедыя, да выдання якой ён прыклаў нямала сіл.

1987-1992 выйшаў збор твораў паэта ў 9 тамах. Некаторыя творы паэта былі экранізаваныя: "каландара" (у 1931) і "Калі зліваюцца рэкі" (у 1961 годзе) . Таксама праявіў сябе як перакладчык - перакладаў на беларускую мову творы Т.Шаўчэнкі, У.Маякоўскага, П.Тычины, А.Твардовского, Дж.Байрана і іншых. Абавязкова прачытайце паэму "Голас сэрца", прысвечаную якая загінула ў канцлагеры маці паэта.

Ўзнагароды і памяць. Пятрусь Броўка адзін з самых ўзнагароджваюцца, беларускіх паэтаў. Герой Сацыялістычнай Працы, уладальнік трох ордэнаў Леніна, ордэна Кастрычніцкай Рэвалюцыі, ордэна Чырвонай Зоркі, ордэна Дружбы народаў, ордэна "Знак Пашаны".

У 1947 ганараваны Сталінскай прэміі другой ступені за паэмы "Хлеб" і "Думы пра маскву", а ў 1951 тая ж Сталінская прэмія, толькі ўжо трэцяй ступені, за зборнік вершаў "Дарога жыцця".

У 1962 годзе атрымаў Ленінскую прэмію за зборнік вершаў "А дні ідуць ...".

У 1957 узнагароджаны літаратурнай прэміяй ім. Я.Коласа за раман "калі зліваюцца Рэкі". А ў 1970 годзе ўзнагароджаны Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Купалы - за зборнік вершаў "Між Чырвоная рабін".

Марка, прысвечаная Петруся Броўкі марка, прысвечаная Петруся Броўкі

У 1976 годзе за актыўны ўдзел у стварэнні Беларускай Савецкай Энцыклапедыі узнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй БССР.

У Мінску, Віцебску, Гомелі, Полацку, Ушачах і Лепелі ёсць вуліцы П.Броўкі. У Беларусі ІСНУЕ 2 музея. Яго імя таксама носяць Великодолецкая сярэдняя агульнаадукацыйная школа, калгас "Новае жыццё". А ТАКСАМА - выдавецтва Беларуская энцыклапедыя.

На вершы паэта напісана нямала. Самым жа папулярным вершам у выканаўцаў па ранейшаму застаецца "Пахне чабор ..."

Пятрусь Броўка - неадназначны паэт. Колькасць ідэалогіі ў яго творах перавышае ўсе разумныя межы. У яго выходзілі ідэалагічныя паэмы, зборнікі вершаў і нават раман. І калі ацэньваць яго толькі па гэтым, то ён вядома ніяк ня варты звання "народнага". Але, у той жа час, Броўка стварыў нямала ўзрушаючых лірычных вершаў. У тым ліку і па-сапраўднаму народны "Пахне чабор" пра які як мінімум чула большасць беларусаў. А шмат хто яшчэ і памятаюць на памяць са школьных гадоў.

Літаратурныя легенды. Легенда №1. Гісторыя, невядома наколькі праўдзівая. Як-то да Броўкі прыйшлі яго сябры-пісьменнікі (гісторыя імёнаў не захавалі) і кажуць яму: "Уяўляеш, Пятрусь, цябе ў нашай краіне так паважаюць, што ўжо п'юць за цябе ў піўных". Броўка, натуральна, не паверыў. Але сябры казалі настолькі пераканаўча, што ён сам вырашыў пераканацца ў гэтых словах. Выйшлі на вуліцу і рушылі ў кірунку піўной. Толькі заходзяць ўнутр і народны пісьменнік і на самай справе чуе, як людзі крычаць: "! За Броўку" "! За Броўку",

Як аказалася, сябры пісьменніка ўжо і раней наведвалі ў дадзеную піўную. Вось толькі народ там крычаў не "За Броўку!", А "Зуброўка!" - Патрабавалі падаць знакамітую польскую гарэлку. Гэта было адно з нешматлікіх месцаў у сталіцы, дзе яна тады прадавалася. А Пятрусь Броўка, зайшоўшы ў піўную, пасля таго як наслухаўся сваіх сяброў, натуральна пачуў "За Броўку!". Што ён зрабіў са сваімі сябрамі, калі прыслухаўся лепей - гісторыя замоўчвае.Легенда №2. Верш пра тое, што "Броўка, піша лоўка" было не адзіным, якое хадзіла ў той час. З'яўленне яшчэ аднаго верша звязана, зноў-такі з залішняй любоўю савецкай улады ў беларускаму паэту.

Падчас вылучэння на Героя сацыялістычнай працы ў Мінску сабраўся савет і ў Маскву яны адправілі рэкамендацыю ўзнагародзіць Максіма Танка. Танк тады і сапраўды быў вельмі папулярны і пераўзыходзіў астатніх паэтаў. Але праз месяц з Масквы прыйшло ўказанне - ўзнагародзіць Броўку. І гэта пры тым, што яго імя ў спісе магчымых кандыдатаў нават не згадвалася. З-за гэтага з'явілася наступнае верш:

"Выйшла Зноў неспадзяванка,

Атрымалася нялоўка,

На руках насілі Танка,

А Ў Героі выйшаў Броўка "

Пятрусь Броўка Памёр 24 Сакавік 1980. Пахаваны ў Мінску на Усходніх могілках

Размещено на Allbest.ru