Стылістычныя асаблівасці беларускай мовы

Размещено на http://www.allbest.ru/

Размещено на http://www.allbest.ru/

Министерство образования Республики Беларусь

Учреждение образования

БЕЛОРУССКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ

ИНФОРМАТИКИ И РАДИОЭЛЕКТРОНИКИ

Контрольная работа по курсу

«Белорусский язык»

выполнил: Корнеев Алексей

Заданне 1

Запішыце разгорнуты адказ на пытанне “беларуская мова ў 20 стагоддзі” і складзіце тэзісны план да яго.

Агульная нераспрацаванасць мовы ў пач. 20 ст. прывяла да недахопу словаў і выразаў для азначэння невядомых беларусам (сялянам) прадметаў і паняццяў, асабліва адцягненых. Такія няісныя выразы ў пач. 20 ст. большасцю тагачасных беларускіх літаратараў і дзеячоў актыўна браліся з польскай мовы. Пазней Тэрміналагічная камісія (1921) паслядоўна перадавала лацінскія і грэцкія тэрміны з мяккім [л] замест цвёрдага, уводзіла склады [ды], [ты], [дэ], [тэ] і падобныя. На думку Карскага, гэта былі паланізмы, а карані такой практыкі ён бачыў у прынцыпова антырускай арыентацыі тагачаснага беларускага руху.

У контр-прыклад такой практыцы Карскі ставіў практыку старабеларускага пісьменства, дзе існавалі асваенні пазычанняў накшталт «лацинский» (а не «лятынский» -- latinus), «лоика» (а не «лёгика» -- лпгйкб), і дзе з'явілася граматыка Сматрыцкага, дзе толькі ў словах, узятых з «ляскай» мовы («л?ски езык» -- польская мова), наказвалася азначэнне мяккасці [л] спалучэннем літар «їо» (напрыклад, «лїосъ»).

Амаль адразу па сканчэнні вайны быў узноўлены курс на ўзмацненне ролі рускай мовы і культуры. Асобныя і несістэмныя выпадкі процідзеяння гэтаму з боку кіраўніцтва БССР (напрыклад, К. Мазураў у канцы 1950-х гадоў) на агульны кірунак развіцця падзей не паўплывалі.

У 1960-я гады з'явіліся распрацоўкі, аўтары якіх ужо тэарэтычна абгрунтоўвалі неабходнасць русіфікацыі беларускага народа (у ліку іншых нярускіх народаў), ставячы мэту інтэрнацыяналізацыі ўсіх сфер жыцця народаў СССР і стварэння адзінага савецкага народа. Гэтая тэорыя была ўхвалена ХХІV з'ездам КПСС (1971), і сталася дырэктывай практычнай дзейнасці партыі.???? ???????? ???????? ?????

У выніку, пад пачатак 1980-х гадоўш беларуская мова, фармальна застаючыся роднай мовай беларускага народу, была адсунутая з прыярытэтнай ролі ў яго культурным развіцці, і практычна не існавала ў дзяржаўным апараце, сістэме адукацыі і пад., была фактычна ператвораная ў мову фальклору. Удзел кніг і брашур на беларускай мове ў агульнай выдавецкай прадукцыі БССР зменшыўся (за перыяд 1950--1985) з 85% да 9%. У 1985 на аднаго жыхара Беларусі прыходзілася ў сярэднім 0,5 беларускамоўнай кнігі.

Слабасць беларускай нацыянальнай свядомасці вяла да таго, што гэтыя захады сустракаліся пераважна з абыякавым, а часам і з ухвальным стаўленнем грамадства. З іншага боку, "празмерная" зацікаўленасць дрэнным становішчам беларускай мовы магла быць ацэненая як "беларускі нацыяналізм" (як, напрыклад, выступленні А. Белакоза ў 1960-х гадоў або мінскі гурток пач. 1970-х гадоў). Усё ж, пачынаючы з канца 1950-х гадоў, часу пэўнага паслаблення палітычнага кантролю, беларуская грамадскасць не раз выказвала сваю заклапочанасць існуючым становішчам і яго развіццём, як галосна, так і негалосна (дыскусія ў газеце "Літаратура і мастацтва", у тым ліку, выступленні Б. Сачанкі, 1957--1961, самвыдатаўскі "Ліст да рускага сябра" А. Каўкі, 1976 і інш.).

Тэзісны план:

асноўная тэма: становішча беларускай мовы ў 20 ст.

1. Агульная нераспрацаванасць мовы ў пач. 20 ст. прывяла да недахопу словаў і выразаў

2. Узмацненне ролі рускай мовы і культуры пасля вайны

3. Беларуская мова практычна не існавала ў дзяржаўным апараце, сістэме адукацыі, была фактычна ператвораная ў мову фальклору

Заданне 2

Прыклады марфалагічнай і сінтаксічнай інтэрференцыі

марфалагічная інтэрференцыя

родны склон:

на нем нет лица - на ім няма твару

нет вкуса - няма густу

повышение опыта - павышэнне вопыту

заходить с запада - заходзіць з захаду

добавь песка - прыбаў пяску

месны склон:

думать о деде - думаць аб дзеду

играть на лугу - гуляць на лузе

ходить по снегу - хадзіць па снезе

запись в дневнике - запіс у дзенніку

новость о дожде - навіна аб дажджы

сінтаксічная інтэрференцыя

не стоит смеяться над этим - не трэба смяяцца з гэтага

дым валил из трубы - дым валіў з трубы

вернуться из Москвы - вярнуцца з Масквы

обратить внимание на него - звярнуць увагу да яго

история о жизни - гісторыя пра жыцце

Заданне 3

Падбярыце па тры выразы з публіцыстычнага, навуковага і афіцыйна-справавога стыляў і складзіце з імі сказы выразнай функцыянальна-стылявой прыналежнасці

1. Інфармацыйны бум - публіцыстычны стыль

Валоданне публіцыстычным стылем прамовы неабходна не толькі журналістам і юрыстам, але і кожнаму, хто не хоча слепа прытрымлівацца чыім-небудзь ўказанням і заклікам, хто мае уласнае меркаванне і хоча навучыцца фарміраваць яго ва ўмовах сучаснага інфармацыйнага буму.

2. Добрыя манеры - публіцыстычны стыль

Выхаванасць - гэта не толькі добрыя манеры, але і нешта больш глыбокае ў чалавеку.

3. Дзіўныя фігуры - публіцыстычны стыль

Аднойчы позна ўвечары Васіль Іванавіч ўбачыў дзве дзіўныя фігуры.

1. Гаспадарча-біялагічныя прыкметы - навуковы стыль

Найбольш важнымі гаспадарча-біялагічнымі прыкметамі гатункаў з'яўляюцца: ўстойлівасць да ўмовах росту, даўгавечнасць і працягласць захоўвання.

2. Хімічны элемент - навуковы стыль

Натрый - элемент галоўнай падгрупы першай групы, трэцяга перыяду перыядычнага сістэмы хімічных элементаў, з атамным нумарам 11.

3. Руская арфаграфія - навуковы стыль

Значэнне рускай арфаграфіі ў гістарычным аспекце.

1. Тыднёвы водпуск - афіцыйна-справавы стыль

Прашу Вас даць мне тыднёвы водпуск для паездкі дадому па сямейных абставінах.

2. Практычныя праблемы - афіцыйна-справавы стыль

Разглядаюцца тэарэтычныя і практычныя праблемы, звязаныя з адміністрацыйна-прававой дзейнасцю штабных падраздзяленняў органаў унутраных спраў.

3. Шукаць інфармацыю - афіцыйна-справавы стыль

Гэта права ўключае свабоду шукаць, атрымліваць і перадаваць інфармацыю і ідэі любога роду.

Заданне 4

Выпішыце з артыкула па спецыяльнасці (фізіка, праграмаванне…) 20 словазлучэнняў (ці слоў) і перакладзіце іх на беларускую мову. Знайдзіце тлумачэнні гэтых слоў.

1. операционная система - аперацыйная сістэма

базавы комплекс камп'ютэрных праграм, які забяспечвае інтэрфейс з карыстальнікам, кіраванне апаратных сродкаў кампутара, працу з файламі, увод і вывад даных, а таксама выкананне прыкладных праграм і ўтыль.

2.компилятор - кампілятар

Праграма або тэхнічны сродак, які выконвае трансляцыю праграмы, складзенай на арыгінальнай мове, у аб'ектны модуль.

3. интерпретация - інтэрпрэтацыя

працэс непасрэднага выканання праграмы без папярэдняй кампіляцыі, «на лета»

4. компоновщик - кампаноўшчык

праграма, якая прымае на ўваход адзін або некалькі аб'ектных модуляў і збірае па іх двайковы модуль.

5. виртуальная память - віртуальная памяць

тэхналогія, якая была распрацавана з мэтай павелічэння агульнага аб'ёму памяці, арганізацыі мноства адрасных прастораў памяці, іх абароны і аўтаматызацыі працэсу перамяшчэння машыннага кода і даных паміж асноўны памяццю камп'ютэра і другасным сховішчам.

6. модуль - модуль

функцыянальна завершаны фрагмент праграмы

7. файл - файл

канцэпцыя ў вылічальнай тэхніцы

8. функция - функцыя

асобная сістэма (падсістэма, падпраграмы), на ўваход якой паступаюць кіраўнічыя ўздзеяння ў выглядзе значэнняў аргументаў.

9. инициализация - ініцыялізацыя

стварэнне, актывацыя, падрыхтоўка да працы, вызначэнне параметраў.

10. индексный массив - індэксны масіў

набор аднатыпных пераменных, размешчаных у памяці непасрэдна друг за другом

11. библиотека - бібліятэка

зборнік падпраграм ці аб'ектаў, якія выкарыстоўваюцца для распрацоўкі праграмнага забеспячэння

12. алгоритм - алгарытм

гэта дакладны набор інструкцый, якія апісваюць паслядоўнасць дзеянняў выканаўца для дасягнення выніку рашэння задачы за канчатковы час

13. компьютерная программа - камп'ютэрная праграма

пасьлядоўнасьць інструкцый, прызначаная для выканання прыстасаваннем кіравання вылічальнай машыны

14. командная строка - камандны радок

праграма, якая працуе ў тэкставым рэжыме, якой чалавек перадае каманды (тэкставыя радкі) для выканання пэўных дзеянняў, шляхам уводу з клавіятуры

15. интегрированная среда разработки - інтэграванае асяроддзе распрацоўкі

сістэма праграмных сродкаў, якая выкарыстоўваецца праграмістамі для распрацоўкі праграмнага забеспячэння

16. операнд - аперанд

месца, пазіцыя ў тэксце, дзе павінен стаяць аргумент аперацыі

17. аргумент - аргумент

значэнне, якое перадаецца функцыі, а таксама сімвальнае імя ў тэксце праграмы, якое выступае ў якасці ідэнтыфікатара гэтага значэння

18. дискретное программирование - дыскрэтнае праграмаванне

спосаб матэматычнага праграмавання

19. файловая система - файлавая сістэма

рэгламент, які вызначае спосаб арганізацыі, захоўвання і найменьня даных на носьбітах інфармацыі

20. адресация памяти - адрасаваньне памяці

метад ўказання на вобласць памяці, да якой ажыццяўляецца доступ

Заданне 5

Падбярыце тэкст на рускай мове (100-120 слоў) па спецыяльнасці, у якім былі б дзеепрыметныя словазлучэнні з суфіксамі -ущ- (-ющ-), -ащ- (-ящ-), -ем- (-им-) і перакладзіце яго на беларускую мову.

Необходимым условием существования человеческого общества является преемственность в его развитии.

Человек имеет биосоциальное начало, т.е. человек - это биологическое существо, генетически унаследовающие биологические структуры, а также некоторые способности и навыки, выработанные человечеством на протяжении своего развития. Как существо социальное, человек передает из поколения в поколение не закрепленную в генетике информацию, также необходимую для нормального развития и жизнедеятельности человека, как и информация биологическая.

Оба эти процесса - биологического и социального унаследования - имеют свои аналогии, отличаясь друг от друга по своей сути, способами передачи информации. И если процесс биологического унаследования почти не регулируется, то социальное унаследование полностью зависит от социальной среды, от людей ... Процесс социального унаследования нерушимо связан с языком - специфическим атрибутом человеческого общества. Все процессы социологизации человека, то есть процессы обучения, развития человеческих способностей и навыков, освоение определенных норм и ценностей, все процессы, связывающие человека с жизнедеятельностью общества, происходят через язык.

Неабходнай умовай існавання чалавечага грамадства з'яўляецца пераемнасць у ягоным развіцці.

Чалавек мае біясацыяльную прыроду. Як біялагічнай істоце, яму ўласцівае генетычнае спадкаванне біялагічнай структуры, а таксама некаторых здольнасцяў і навыкаў, выпрацаваных чалавецтвам на працягу свайго развіцця. Як істота сацыяльная, чалавек перадае з пакалення ў пакаленне пазагенетычную інфармацыю, гэтаксама неабходную для нармальнага развіцця і жыццядзейнасці чалавека, як і інфармацыя біялагічная.

Абодва гэтыя працэсы - біялагічнага і сацыяльнага спадкавання - маюць свае аналогіі, адрозніваючыся адзін ад адного па сваёй сутнасці, па спосабах перадачы інфармацыі. І калі працэс біялагічнага спадкавання амаль не рэгулюецца, то сацыяльнае спадкаванне цалкам залежыць ад сацыяльнага асяроддзя, ад людзей... Працэс сацыяльнага спадкавання непарушна звязаны з мовай - спецыфічным атрыбутам чалавечага грамадства. Усе працэсы сацыялагізацыі чалавека, гэта значыць працэсы навучання, развіцця чалавечых здольнасцяў і навыкаў, засваенныя пэўных нормаў і каштоўнасцяў, усе працэсы, знітаваныя з уключэннем чалавека ў жыццядзейнасць грамадства, адбываюцца праз мову.

Заданне 6

Напішыце інфарматыўную ці індыкатыўную анатацыю на любы параграф з падручніка па вашай спецыяльнасці.

Долан Э. Дж., Ліндсей Д. - “Асновы эканамічнай тэорыі. Дапаможнік для сістэмы эканамічнай адукацыі” - г. Мінск, “Місанта”, 1998 г. - 192 с. §3.1 “Што ўключае ў сябе тэорыя спажывання? Карыснасць даброт і паводзіны спажыўца”

У артыкуле разглядаюцца такія паняцці, як карыснасць і спажыванне. Таксама адзначаецца важнасць праблемы суадносін спажывання і назапашвання, даследуецца раўнавага становішча спажыўца. Адлюстроўваюцца паводзіны спажыўца і спажывецкая раўнавага пры дапамозе графікаў.

Заданне 7

Напішыце адзін асабісты дакумент (заява, аўтабіяграфія, даручэнне, распіска) і адзін справавы ліст (ліст-запытанне, ліст-просьба, ліст-прапанова, ліст-напамін, ліст-запрашэнне, суправаджальны ліст).

Распіска

Я, Карнееў Аляксей Барысавіч, студэнт І курса Беларускага дзяржаўнага універсітэта інфарматыкі і радыёэлектронікі 5 лютага 2009 года атрымаў ад загадчыка склада універсітэта Жукава Віктара Мікалаевіча 1(адну) пару лыж. Да 20 лютага ўсё атрыманае вярну на склад.

5 лютага 2009 г. Подпіс

Ліст-запрашэнне

Паважаны Іван Іванавіч

Камітэт штогадовай выставы высокіх тэхналогій “Tibo” запрашае Вас прыняць удзел у арганізацыі выставы. Арганізацыя выставы будзе адбывацца з 5па 7 чэрвеня у выставачным комплексе “БелЭкспо”

( ул.Я.Купалы, 27), сама выстава - 8 чэрвеня.

Парадак арганізацыі:

5 чэрвеня - прыезд і размеркаванне ўдзельнікаў выставы;

6 чэрвеня - тэхнічныя работы;

7 чэрвэня - рэгістрацыя спецыяльных гасцеў.

Іншыя падрабязнасці па тэлефоне 250-25-86.

Чакаем Вас 5 чэрвеня у выставачным комплексе, аудыторыя 2 у 13:00.

Літаратура

1. Обучение белорусскому языку в условиях белорусско-белорусского двуязычия (проблемы обучения белорусскому языку как иностранному). Исследование славянских языков и литератур в высшей школе: достижения и перспективы. Информационные материалы и тезисы докладов международной научной конференции / Под ред. В. П. Гудкова, А. Г. Машковой, С.С. Скорвида. -- М.:[Филологический факультет МГУ им. М. В. Ломоносова], 2003. -- 317 с. С.170--173.

2. І.Я. Лепешаў, Г.М. Малажай, К.М. Панюціч. Практыкум па беларускай мове. - Мінск, 2005.

Размещено на Allbest.ru