Трэці падзел Рэчы Паспалітай

Размещено на http://www.allbest.ru/

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ

УО «БЕЛОРУССКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ»

ЭСЭ

Па дісцыпліне: Гісторыя Беларусі

на тэму: Трэці падзел Рэчы Паспалітай

Падрыхтавала

студэнтка 1 кр.,

ФВШТ,гр. ДТТ-1,

Альт Валерыя

МІНСК 2014

1795 г. -трэці падзел Рэчы Паспалітай

1-я частка.

У сакавіку-лістападзе 1794 года на ўцалелай ад двух падзелаў тэрыторыі РП разгарнулася паўстанне пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі.З красавіка па верасень яно ахоплівала тэрыторыю часткі Цэнтральнай і Заходняй Беларусі .

Папярэднія спробы выхаду дзяржавы з глыбокага грамадска-палітычнага крызісу шляхам рэформаў былі перапынены. Першы і другі падзелы РП прывялі яе да цяжкага становішча.Канчаткова РП абанкруцілася ў часы Таргавіцкай канфедэрацыі і палітыка шляхты і магнацтва,мэтай якой было захаваць дзяржаву пад лозунгам абароны “залатых шляхецкіх вольнасцей”.

24 красавіка 1794 года з абвяшчэння на рынку ў Кракаве”Акта паўстання жыхароў Кракаўскага ваяводства” пачалося паўстанне ў Польшчы.Галоўнай мэтай было” вызваленне Польшчы ад чужаземнага жаўнера,вяртанне і забеспячэнне целасці яе межаў,ліквідацыя насілля”.

Ужо з другой паловы 1793 года Вільня стала адным з цэнтраў падрыхтоўкі паўстання ў Рэчы Паспалітай .Вільня паўстала ў начы з 22 на 23 красавіка 1794 года. 24 красавіка ў Вільні быў урачыста прыняты і абвешчаны “ Акт паўстання народа ВКЛ”.Згодна з ім ўтвараўся свій незалежны орган па кіраўніцтву паустаннем - Найвышэйшая Рада ВКЛ.

З самага пачатку паўстанне на Беларусі набыло свае адметныя рысы , якія не прадугледжваліся ва ўзорным Кракаўскім акце.

Адным з галоўных пытанняў,ад вырашэння якога залежаў поспех паўстання , было станаўленне да яго сялянства .

Нельга не адзначыць адну істотную асаблівасць хода паўстання 1794 года ў Беларусі ,звязаную з шматканфесійнасцю рэлігійнага жыцця ў краі. Заява Т.Кастюшкі -“за адну шляхту біцца не буду”-была арганічна спалучана з яго дэмакратычным стаўленнем да рэлігійнага пытання на сваёй радзіме.

Пасля гэтых падзей ў Беларусі пад кантролем паўстанцаў фактычна засталася толькі Гародня з часткай Гародзенскага повета .Сюды ненадоўга пераехала Цэнтральная Дэпутацыя ВКЛ.Пад Гародню сцягваліся ўцалелыя паўстанцкія адзелы Т.Ваўжэцкага,А.Хвялінскага,П.Грабоўскага тут знаходзіўся і Я.Ясінскі .

29 верасня 1794 г. у Гародню ўсяго на адзін дзень прыехаў Т.Касцюшка для азнакамлення з сітуацыяй.

Ваенная і палітычная сітуацыя складвалася не на карысць паўстанцаў і ў Польшы.Аб'яднаныя расійска-прускія войскі ў бітве каля мястэчка Шчаканцы прымусілі армію Кастюшкі адступіць.

Шансаў на перамогу ў паўстанні 1794 г.было няшмат. Яго не падтрымлівалі асноўныя масы сялянства,гараджане.

У пачатку паўстання Т.Касцюшка і іншыя яго кіраўнікі спадзяваліся ,што Аўстрыя ,Прусія і Расія не змогуць накіраваць значныя сілы супраць паўстанцаў па прычыне ўцягнення іх у барацьбу з Турцыяй і Францыяй .

Негледзячы на тое што паўстанне пацярпела паражэння ,яго значэнне ў гісторыі Еўропы велізарнае.Для Беларусі паўстанне 1794 г. стала першым этапам паступовага фарміравання ўласнага руху,які развіваўся ў наступныя часы.

Падаўленне паўстання 1794 г. дазволіла Расіі,Аўстрыі і Прусіі перайсці да канчатковай ліквідацыі РП.Перагаворы аб апошнім падзеле дзяржавы пачаліся яшчэ падчас змагання з паўстаннем і доўжыліся амаль год.

Напачатку Расія спрабавала максімальна абмежаваць памеры тэррыторыіяльных захопаў Прусіі і Аўстрыі .Але яны сталі відавочнымі ўжо ў 1794г. Прусія 3 красавіка 1794 г. захапіла паўстанцкі Кракаў ,а Аўстрыя ,інтарэсы якой гэтым былі істотна закранутыя ,у адказ у другой палове ліпеня таго ж года акупіравала Сандамірскае ваяводства.

У сваю чарг расійскія войскі не збіраліся пакідаць захопленную імі вялізарную тэрыторыю.Яна распасціралася ад Жамойці да Валыні ,з паўднева-заходнімі беларускімі землямі ,з гарадамі Вільня ,Гародня,Наваградак ,Берасце .У руках расійскага войска знаходзілася і Варшава.

Шляхам узаемных кампрамісаў Расія і Аўстрыя імкнуліся абмежаваць ,на іх погляд,вялікія патрабаванні Прусіі.Ім удалося першымі дамовіцца паміж сабою і ўрэгуляваць мяжу на Валыні і па рацэ Буг,падпісаўшы 3 студзеня 1795 г. адпаведнае пагадненне.Прусія была вымушана абмежаваць сваіе намеры і далучылася да падзельнай канвенцыі толькі 24 кастрычніка 1795г.

Вывезены спачатку ў Гародню ,а потым у Санкт-Пецярбург Станіслаў Аўгуст Панятоўскі 25 лістпада 1795 г. вымашаны быў адмовіцца ад трона ў страчанай дзяржаве . Апошнія дамовы паміж Расіяй,Аўстрыяй і Прусіяй,звязаныя з ліквідацыяй дзяржавы,былі падпісаны ў 1797 г.

У выніку 3-га падзела РП да Расійскай імперыі адышла апошняя ацалелая частка ВКЛ з Вільняй ,герцагства Курляндскае ,Заходняя Валынь і частка Хомскай зямлі .Аўстрыя атрымала Кракаўскае ,Сандамірскае,Люблінскае,часткі Мазавецкага ,Берасцейскага і Падляшскага ваяводстваў . Прусія займела большую частку Мазавецкага ваяводства разам з Варшавай ,часткі Падляшскага,Гародзенскага ,Троцкага ваяводстваў і Жамойці .

2-я частка .

Актуальнасць тэмы маей работы абумоўлена тым, што падзелы Рэчы Паспалітай 1772, 1793 і 1795 гадоў паміж Прусіяй, Аўстрыяй і Расіяй, якія здарыліся ў XVIII стагоддзі, належаць да «вечна жывых» тэмах еўрапейскай гісторыі. У розных краінах выдадзена (і працягвае выходзіць у свет) значная колькасць манаграфій, архіўна-дакументальных публікацый, прысвечаных як разбору абставінаў знікнення Польскай дзяржавы з карты Еўропы ў канцы асвечанага XVIII стагоддзя, так і рэцыдываў тэрытарыяльнай перакройванні Рэчы Паспалітай у XIX стагоддзі (Тылзыт, Венскі кангрэс), якія выявілі паўтаранасць, расцягненасць ў часе самой тэндэнцыі раздзелаў.

На мой погляд ,еўрапейскія краіны абыякава паставіліся да ліквідацыі Рэчы Паспалітай,яны былі заняты вайной з рэвалюцыйнай Францыяй.

Ліквідацыя Рэчы Паспалітай адбылася ў перыяд спробы яе рэфармавання . Магчыма прыйсці к выніку ,што падзел дзяржавы супаў з намаганнямі магутных феадальных манархій Еўропы не дапусціць распаўсюджання ў РП рэвалюцыйных французскіх уплываў.

Для насельніцтва беларускіх зямель гэта сітуацыя,звязаная з трохступенчатым пераходам у склад Расійскай імперыі,была далека не адназначнай.Шляхта,ураўнаванная ў правах з расійскім дваранствам ,за выключэннем удзельнікаў паўстання ,нічога не страціла са сваіх прывілегій.Эканамічнае і палітычнае развіцце Беларусі трапіла пад уціск захавальнай палітыкі царызму,накіраванай на кансервацыю феадальных адносін.З пункту гледжання інтарэсаў існавання беларускай культуры і мовы беларусы ў выніку далучэння сваіх зямель да Расійскай імперыі трапілі “гаршка” паланізацыі на “патэльню” русіфікацыі .

У нябыт адышла старая феадальная РП,а новая,рэфармаваная не паспела ўсталявацца. Я лічу,што у гэтым была віна не толькі знешніх захопнікаў,але і недальнабачнасць і абмежаванасць палітыкі кансерватыўных колаў самой РП. дзяржава паспалітая павет адміністрацыйны

Размещено на Allbest.ru