Вопросы истории Беларуси

Бiлет №i5

1. Лютауская рэвалюцыя на Беларусь

Вайна паскорыла паспяванне рэвалюцыйнай сiтуацыi. Рэвалюцыя пачалася у Петраградзе 27 лютага 1917 г. Паустаушыя працоуныя i салдаты зверглi царскае самадзяржау'е. Звесткi аб перамозе рэвалюцыi у Петраградзе прыйшлi на Беларусь i-4 сакавiка. Па прыкладу Петраграда у гарадах i мястэчках стваралюя Саветы працоуных i салдацкiх дэпутатау. На прцягу сакавiка-красавiка арганiзацыйна аформiлiся 37 Саветау, у тым лiку ii працоуных, ii салдатскiХ i сялянскi i т.д. Найбольшым уплывам на Беларусi i 3аходнiм фронце быу Мiнскi Савет працоуных дэпутатау. 8 сакавiка ён аб'яднауся з салдацкiм i стау называцца Мiнскi Савет працоуных i салдацкiх дэпутатау.

Савет выбрау Выканаучы камiтэт начале з Познерам. У Вiцебску быу створаны Савет з 5 па 8 сакавiка. 6 сакавiка быу створаны Гомельскi Савет Аналапчным чынам стваралюя i пачыналi сваю дзейнасць Саветы у iншых гарадах i мястэчках Беларусi. Класавая свядомасць i грамалзянская актыунасць гарадсюх працоуных i служачых на Беларусi у першыя днi рэвалюцыi праявiлiся i у масавым руху, звязаным з утварэннем прафесiйных саюзау. Да канца сакавiка у Мiнску арганiзацыйна аформiлiся прафесiйныя гарадскiя саюзы крауцоу, пераппетчыкау. У канцы жнiуня 1917 г. пачалюя выбары салдацкiх камiтэтау, да каца года на 3аходнiм фронце дзейнiчала 60 дывiзiйных, 15 карпусных, 3 армейсюя Саветы. 7-17 красавiка 1917 г. у Мiнску адбыуся i з'езд ваенных i працоуных дэпутатау армiй i тылу Заходняга фронту.

Па пытаннi аб вайне з'езд выказауся за неабходнасць яе працягу з мэтай абароны рэвалюцыi. 3'еэд выказауся за прадастауленне салдатам усiх правоу i свабод, якiя атрымалi расiйскiя грамадзяне у вынiку рэвалюцыi. Па працоуным пытанням з'езд прызнау свабоду класавай барацьбы Па аграрнаму пытанню з'езд выступiу супраць самавольных захопау зямлi Сваiмi рашэннямi з'езд замацавау перамогу буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыi у войсках, што знаходзiлiся на Беларусi Да звяржэння самаджяржау'я сялянства Беларусi у цэлым аднеслася станоуча. Аднак прыкметнага руху сялян звесткi аб перамозе рэвалюцыi не выклiкалi. 20 сакавiка 1917 г. адбыуся з'езд сялянскiх дэпутатау.

Па пытаннi аб вайне, сяляне занялi тую ж пазiцыю. што i франтавы з'езд: патрабавалi хутчэйшага адначасовага заключэння мiру усiмi краiнамi. З'езд прызнау неабходным для Расii працяг абарончай вайны, асудзiу дзезершрства i заклiкау сялян зрабiць усе, каб даць армИ хлеб i узмацнщь яе магутнасць. Вырашэнне аграрнага пытання дэлегаты адкладвалi да Устаноучага сходу, пры гэтым выказалюя за пераход усей зямлi у агульнанародную уласнасць i урауняльнае землякарыстанне на працоунай норме. Самавольныя захопы зямлi асуджалiся. Саветы прызнавалiся класавай арганiзацыяй сялянства. Як вiдаць. па асноуных пытаннях з'езд стау на эсэраускiя пазiцыi. Усебеларускiя нацыянальныя сiлы стварылi 25-27 сакавiка 1917 г. Беларускую краевую Раду.

2.Грамадска-палiтычнае жыцце у рэспублщы у сярэдзiне 60-80-х гг.

Перш за усе. жыцце грамадстна падпаралкоуiапася строгай рэшаментацыi i цэнiралiзацыi i этому служыла адпаведная сютэма грамадска-палiтычных арганiзацый (прафсаюзы. камсамол). якiЯ будавалюя выключiв як i у партыi. Бытавой з'явай стала татальная сочка не толькi за паволзiнамi i дзеяннямi люлзей. але i за складам IX лумак 3 поуным размахам дзейнiчалi даносы. Людзi былi пастаупены перал неабхолнасцю прыстасоувацца да умоу жыцця. якое патрабавала поунай злмовы ад уласных 'незапежных поглядау i пазщый. Пасля ХХ-га з'езду партыi. якi асудзiу культ асобы Сталiна, у краiне настушла так званая хрушчоуская "адлiга". БЫЛi спынены неабгрунтаваныя масавыя рэпрэсii, ажыццяулалася рэабiлiтацыя бязвiнна асуджаных. людзi сталi больш свабодна выказваць свае думкi i жыць больш раскована. Лднак далей некаторага паслаблення кантролю зверху справа не пайшла. паколькi сама сталiнская сгстэма упаду, яе цэнтралiзаваная таталiтарная сутнасць засталюя непахiснымi. Да таго ж, пасля зняцця Хрушчова у кастрычшку 1964 г з пасады Першага сакратара ЦК КПСС i вылучэння на пасаду Брэжнева, "адлiга" у грамадскiМ жыцщ стала прызнавацца непатрэбнай раскошай УзмацнiЛiСя ганеннi па палiтыччных матывах. Партыя, якая захавала упаду, атрыманую з рук Сталiна, уступаць яе нiкому не збiралася. Саветы, прафсаюзы. камсамол, толькi на словах абаранялi iнтарэсы народу. Адбылюя змены у сацыяльнай структуры грамадства - рост гарадского насельнiцтва i скарачэнне сельскага. Менавiта на гэтыя гады прыпадае умацаванне камандна-бюракратычнага апарату у вынiку узвышэння над грамадствам i афармленiя у сваеасаблiвую прывiлеяваную касту, якая атрымала назву наменклатуры, Гэта вяло да умацавання карупцыi, росту сацыяльнага расслаення грамадства, стрымлiвала яго рух на шляху прагрэсу. Важюм паказчыкам сацыяльна-эканамiчнага развiцця грамадства з'яуляецца павышэнне народнага дабрабыту. У гэту час сярэднямесячная грашовая заработная плата працоуных i служачых павысiлася з 63 у 1960 да 173 руб. у 1985 г. iстс)тна павысiлася аплата працы калгаснiкау. Ужо у 1975 г. сярэднямесячны заробак калгаснiка склау 78 руб. 3 1965 г. калгаснiкам сталi назначаць пенсii. Аднак прыкметны рост матэрыяльнага дабрабыту працоуных у гэтыя гады адставау ад узрастаючых патрэб грамадства i далёка не адпавядау дасягненням у гэтай галiне развiтых краiн свету i мiжнародным стандартам. У 80-х гг. жыццёвы узровень большасц[ насельнiцтва зшжауся у сувязi з незадаволеным попытам на прамысловыя i харчовыя тавары. 3 сярэдзшы 80-х гг. рэспублiка пачала упаузаць у паласу глыбокага эканамiчнага крызюу.

Бiлет №i6

1 .Кастрычыцтя падз.еi..19.]7_т. науБеларусi. УсталяваннеСавецкай упады

Часовы урад сваiх абяцанняу не выконвау. Насельнiцтва Беларусi пакутвала ад цяжару утрымання 2-хмiльеннай армi. Увосень 1917 г. сацыяльна-эканамiчнае становпiча ящэ больш пагоршылася. На Беларусi бальшавiкi умацавалi свае пазiцыi толью у Мiнскiм i Гомельском Саветах. СялянскiЯ Саветы знаходзiлiся пад уплывам эсэрау. 25 кастрычнiка 1917 г. бальшавiкi зверглi Часовы урад у Петраградзе. Мiнсю Савет абвясцiу сабе уладай таго ж дня. Быу арганiзаваны ваенна-рэвалюцыйны камiтэт (ВРК) начале з Ландарам. Прощдзеянне бальшавiкам у Мiнску аказау Камiтэт выратавання рэвалюцьi (Калатухш). На барацьбу з iм бальшавiкi Мiнска вызвалi войскi Заходняга фронту. Мiнскi Савет узяу уладу. У Маплёве, дзе была стаука Вярхоунага Галоунакамандуючага генерала Духонiна, з дапамогай бальшавукоу з Петраграда начале з прапаршчыкам Крыленка, была усталявана Савецкая улада. АрмИ Заходняга фронту перайшлi на бок бальшавiкоу. 26 лютападу 1917 г. быу створаны выканаучы камiтэт Заходняй вобласцi i фронту. Тыя Саветы. дзе бальшавiкi не мелi пераважнай большасцi, распускалюя, праводзiлiся новыя выбары, якiЯ забяспечвалi усталяванне сваей улады. Такi характар насiла змена улады у Вiцебску i Гомелi. У лютым 1918 г. бальшавiкi амаль завершылi працу па арганiзацыi Савецкай улады у губернях, паветах. Бальшавiкi пачалi праводзiць сацыяльна-эканамiчную палiтыку Над прадпрыемствамi быу умацаваны працоуны кантроль Нацыялiзаваць паспелi толькi ii прадпрыемствау Пачала праводзiцца зямельная рэформа Сялянам перадавалася зямля памешчыкау Прзцоунiя ..прымал] 8-гадзiнны працоуны дзень, пачалася барацьба з

беспрацоуем. Балыiавiкi змагалюя са злачынцамi 30 лютапада 1917 г на Беларусi была створана МiЛiЦЫЯ 

2. РазвiЦце навуцы i культуры у БССР у 60-80-я гг.

Вядучай навукова-даследчай установай у гэтыя гады з'яулялася АН БССР У 1985 г у рэспублщы налiчвалася 425 тыс. навуковых работнiкау.

у 6 разоу больш за 1960 г Буйны уклад у навуку унеслi фiлолап Крашва. Глебка, Баркоускi, Янкоускi: псторыю Перцау, Нiкольскi, Краучанка, Каменская, матэматыкi Спрынджук, Супруненка, Платонау: ф13iКi Сцяпанау, Федарау, Цэдрык. Прайшлi змены у адукацьп. 3 1959 г. уведзена абавязковая 8-гадовая, а у 70-я гг. - усеагульная сярэдняя адукацыя Усе школы перайшлi на кабшетную сютэму, пашыралася выкарыстанне тэхнiчных сродкау навучэння. У 70-я гг. прафтэхвучылiшчы перайшлi на сярэднюю адукацыю. Павялiчылася колькасць вышэйшых навучальных устаноу Да 1985 г. iх было 33 Значны уклад у развщцё культуры унеслi пiсьменнiкi Быкау "Жураулiны крык", Чыгрынау "Плач перапёлкi", Адамовiч "Сыны iдуць у бой". Мележ "Люд3i на балоце". Вядомымi акцёрамi быЛi Рахленка, Глебау, Уладамiрскi. У 197i г. адчынiуся новы тэатр - Дзяржауны музычнай камедьi Славутасць беларускаму кiнематографу прынеслi стужкi "Воучая зграя", "Руiны страляюць". "Крушэнне iмперыi", "Масква-Генуя". Такiм чынам, культура Беларусi у 60-80-я гг працягвала свае развiцце, хаця перашкодай на яе (дляху была структура партыйна-дзяржаунай улады

Бiлет№17

1. Утварэнне i дзейнасць БНР

Мiрныя перамовы у Брэсце, на якiЯ так i не дапусцiлi беларускую дэлегацыю, быЛi сорваны Троцюм. Германскае камандаванне аддало сваiм войскам загад аб наступленш Аблвыканкамзах i СНК заходняй вобласцi не здолелi аргашзаваць абарону беларускага краю. У ноч на 19 лютага 1918 г яны Уцяклi з Мiнску i уладу узяу Выуанкам Усебеларускага 3'езду (створаны нацыянальнымi Сiламi у 1917г). 2i лютага ён звярнууся да народа Беларусi з Устаноучай граматай. у якой абвясшу сабе часовай уладай на Беларусг Быу створаны Народны Сакратарыят (Варонка). Была спроба аб'яднаць усе палiтычныя сшы. 9 сакавiка 1918 г. Выканкам Усебеларускага 3'езду прыняу другую Устауную грамату, у якой абвясшу Беларусь народнай рэспублiкай - БНР. Выканкам быу перайменаваны у Раду БНР (Серада). Граматай абвяшчалюя так сама дэмакратычныя правы i свабоды, адмена прыватнай уласнасцi на зямлю i бязвыплатная перадача яе тым, хто яе апрацоувае. Граматы паказалi, што Рада БНР бярэ курс на усталяванне на Беларусi дэмакратычных асноу грамадскага ладу. 25 сакавiка 1918 г. сесИ Рады была прынята трэцця Устауная грамата, якой абвяшчалася незалежнасць БНР. Упершыню у псторыi беларускага народа бала створана нацыянальная дзяржаунасць. Акт аб незалежнасцi БНР прызналi Украiна, Лiтва. Турцыя, фiнляндыя i нават Расiя. Ва умовах вайны з Германiяй i грамадзянскай вайны у Расii дзяржавы Антанты i ЗША не праявiлi зацiкауленасцi да БНР. Рада занялася даволi паспяхова культурна-асветнiцкай i эканамiчнай дзейнасцю. Выдавалася друкаваных выданняу, працавалi за i60 школ, створана Бюро па напюанню падручнiкау, а для iх выдання - таварыства "Асвета". У эканамiчнай вобласцi была арганiзавана Беларуская гандлёвая палата i распрацавана праграма ажыццяулення фшансава-грашовай сютэмы у рэспублщы.. Пасля лiстападаускай рэвалюцыi у Германii 1918 г. Савецкi урад рушыу Чырвоную Армiю на Захад. Не маючы уласных узброеных СiЛ, Рада БНР не здолела аказаць супрацiуленне i вымушана была пакiнуць Мiнск.

ТакiМ чынам, першая спроба арганiзацыi беларускай дзяржаунасцi завершылася няудала Стварэнне БНР з'явiлася заканамерным вынiкам беларускага нацыянальна-вызваленчага руху. Акт аб незалежнасцi Беларусi прымусiу бальшавiкоу перагледзщь сваю палiтыку у яе адносiнах, а потым пайсцi на стварэнне хоць i абмежаванай. але ж беларускай савецкай дзяржаунасцi. Дзень 25 сакавiка з'явiуся важкай датай у Гiсторыi Беларусi i па праву шчыцца яе нацыянальным святам.

2.Сацыяльна-эканамiчны крызю у БССР у другой папове 80-хгг..Экаяапчiая прабдема

Супярэчлiвасць жыцця грамадства гэтых гадоу асаблiва востра праявiлася у эканомiцы. Эканомiка задыхалася у цюках дзяржауна-манапалютычнага апаратнага кiравання На першым эгапе пошукау шляхоу рэфармавання эканомiкi у рэспублiцы усе надзеi звязывалюя з удасканаленнем планавага кпраунщтва, павышэннi самастойнасцi калектывау. У лiку першых ужо у 1987 г. на гасразлiк i самафiнансаванне перайшлi прадпрыемствы i установы Мшбыту, Мiнгандлю, Мiнлемпрама, чыгункi. але стрымлiвау дзяржзаказ, якi ахоплiвау ад 80 да 100% вырабляемай прадукцьп. Да 1988 г. на Беларусi ва умовах гаспадарчага разлiку i самафiнансавання працавала уся прамысловасць, аграрны комплекс, транспарт, гандль. Створана была рэспубЛiканская комплексная праграма "iнтэнсiфiкацыя". Пашырылася выкарыстанне новай тэхнiкi з лiчбавым праграмным кiраваннем. Мэтам павышэння якасцi прадукцыi заклiкана была служыць уведзеная на мнопх прадпрыемствах пазаведамасная кантрольная служба - Дзяржпрыемка Дасягненнi былi, аднак надзеi на наблiжэнне рынкавай эканомiКi праз гасразлiк i самафiнансаванне i у IX не апраудауся. Спробы пашырыць самастойнасць прадпрыемствау пры захаваннi IX у якасцi манапольнай уласнасцi дзяржавы прывялi да новых невырашальных праблем фiналам з'явiлася поуная разладжанасць спажывецкага рынку, а разам з тым - неутаймоуная iнфляцыя i хуткае знiжэнне вытворчасцi. Так адыгрывала эканомiка на спробы аб'яднання рынкавых элементау у эканомiцы з камандным кiраунiцтвам ею з адзiнага цэнтра. У 1990 г. развщцё эканомiКi у республщы затармазiуся, а у 199i эканомiка набыла ярка выяулены характар крызюу. Менавiта у гэты час нязмерную шкаду нанесла рэспублiцы аварыя на ЧАЭС. Яе эканамiчны урон ацэнiваецца у 10 гадавых бюджэтау рэспублiцы. Недабор сельскагаспадарчай прадукцыi за 1986-90 гг. склау 3.5 млрд. руб. Экалапчнае становiшча у 80-я гг усе больш абвастралася, павысiлася колькасць шкодных вiкiдау у атмасферу. Узровень забруджвання рэк i вадаёмау, глебы у вышку сельскагаспадарчай дзейнасцi, сцёкау забруджаных водау у рэспублiцы дасягнуу крытычнай мяжы. Была распрацавана Рэспублiканская праграма аховы навакольнага асяроддзя на 199i-95 гг i на перспектывуда 2000 г.

Бiлет №18

1.Беларусь ва умовах СССР

На акупаванай немцамi тэрыторЫi Беларусi панавала ваенная адмiнiстрацыя. Яна забаранiла дзейнасць бальшавiкоу. Акупанты перадалi фабрык i заводы iх былым уладальшкам. На весцы была адноулена прыватная уласнасць на зямлю. Памешчыкам вярталiся iх былыя зямельныя уладаннi разам з iнвентаром. Нямецкiя улады закрылi мноства прадпрыемствау, а абсталяванне i сыравiну звезлi у Германiю. Сяляне а6кладалiся вялiкiм харчовым падаткам. У прлктыкуувайшлi рэквiзiцыi мяса, хлеба, фуражу. Людзей вывозiлi у Германiю, толькi з Мiнска было адпраулена i5 тыс. чалавек. Палiтыка акупантау адразу ж сутыкнулася з супрацiуленнем насельнiцтва. Вясной 1918 г. успыхнулi сялянскiя паустаннi у Слуцюм, Лепельскiм, Гомельскiм, Мiнскiм i iншых паветах. Кiравалi народным рухам беларускiя эсеры, бальшавiкi. Стваралюя партызанскiя атрады у ваколщах Полацка. Вщебска. Оршы. Маплева. Быхава, Жлобiна. Разам з сялянамi супрацiуленне немцам аказвалi працоуныя У Лiпенi 1918 г. каля 2-х тыдняу баставалi гомельсюя чыгуначнiКi, IX падтрымалi працоуныя Маплёва, Жлобiна, Рагачова. У лiстападзе 1918 г. у Германi адбылася рэвалюцыя. бальшавiкi анулявалi Брэсцкi мiр i рушылi на Захад Чырвоная АрмiЯ заняла Мiнск 10 снежня, а к сярэдзше лютага 1919 г замацавалася на Лiнп ВiЛЬня-Лiда-Слонiм. Такiм чынам, амаль на усей тэрыторЫi Беларусi зноу усталявалася улада бальшавiкоу. На Беларусi пашырыуся рух за нацыянальнае самавызначэнне на дэмакратычнай аснове. Гэтая акалмнасць прымуала бальшавiкоу прыслухацца да патарабавання стварэння беларускай дзяржаунасцi. i студзеня1919 г. у Смаленску быу абнародаваны Машфест Часовага ураду Беларусь якi абвясшу утварэнне БССР. 5 студзеня сталщай БССР стау Мiнск. 2-3 лютага адбыуся i Усебеларускi з'езд Саветау. Яго Вiтау старшыня ВЦВК Свярдлоу Ен зачытау пастанову ВЦВК "Аб прызнаннi незалежнасцi БССР'. i тут жа па прапанове Свярдлова з'езд прыняу рашэнне аб аб'яднаннi БССР з Лтоускай ССР. Суверэнiтэт БССР прыноауся бальшэвiкамi у ахвяру iдэi сусветнай рэвалюцыг З'езд прыняу Канстытуцыю БССР, спiсаную з Канстытуцыi РСФСР 1918 г. 3 наступленнем палякау ЛiтБел таксама хутка памёр, як i нарадзiуся. 3 аднауленнем бальшавiцкай улады на Беларусi узмацняецца жорсткасць палiтычнага рэжыму. Пры

перавыбарах валасных Саветау права голасу прадастауляецца тольм малазямельным сялянам. Пры гэтым яго былi пазбаулены нават серадняю. Для барацьбы з антыбальоiавiцкiмi выступленiямi быу уведзены iнстытут заложнукау. У эканаммнай сферы праводзiлася палiтыка 'ваеннага камунiзму'. На Беларусi яна была больш жорсткай. Па прадразвёртцы у сялян забiралi усе лiшю прадукцыi. За карыстанне памешчыцкай зямлёй сяляне павiнны былi аддаваць i 4 ураджаю. Таму яны выказвалi свае незадавальненне уладай. Гэтым тлумачыцца тое, што балыiавiкi не мелi колькi-небудзь значнай падтрымкi сярод беларускага насельнiцтва.

2.Культура Беларусi на сучасным этапе

Дэмакратызацыя грамадска-палiтычнага жыцця у рэспублiцы у другой палове 80-х гг. азначыла пачатак новага этапу у развiцщ яе культуры.

Найбольш радыкальную пазiцыю па пытаннях дэмакратызацыi грамадства, адраджэння беларускай дзяржаунасцi i культуры у гэты час занялi сродкi масавай iнфармацыi. Актыуную пазiцыю, якая вызначала напрамак развiцця рэспублiкi, занялi "Народная газета", што пачала выходзiць у 1990 г.. "Знамя Юностi". Асаблiвасць посткамунютычнай Беларусi у тым, што яе народу прыпадае вырашаць задачу поунага адраджэння культуры, вяртанне народу яго пстарычнай памяцi. Першароднае значэнне у культурна-нацыянальным адраджэннi сучаснай Беларусi мае вяртанне народу яго роднай мовы. Важкiм крокам на гэтым шляху з'явiлася прыняцце ВС РБ Закона аб мовах, якi устанавiу , што дзяржаунай мовай Рэспублiкi Беларусь з'яуляецца беларуская. У чэрвенi 199i г. ВС Беларусi прыняу Закон аб культуры, якi накiраваны на рэалiзацыю сувярэнных правоу рэспублiкi у галiне культуры, на стварэнне прававых умоу для свабоднага развiцця культурных працэсау.

Разбурэнне савецкага таталiтарызму паставiла пiсьменнiкау, мастакоу у новыя умовы жыцця i дзейнасцi. Упершыню за гады Савецкай улады з'явiлася магчымасць для свабоднай творчасцi Пачынае пераадольвацца аднабаковасць падыходау да нацыянальна-вызваленчага руху на Беларусi. У дакументальнай аповесцi Ялупна "Пасля набыцця" асвятляецца сггуацыя, якая склалася на Беларусi у першыя днi iснавання Савецкай улады. Новы напрамак у лггаратуры звязаны з iмкненням Лiквiдаваць у ей канфлiкт памiж iдэяй i рэальным зямным жыццём чалавека. Да такiХ творау адносяцца аповесцi Быкава "У тумане", "Аблава", апавяданне Сiпакова "Кулак" Па новаму раглядаецца у беларускай 'вясковай' лггаратуры праблема бацькоу i дзяцей. Аб гэтым аповесцi Блакiты "Вырай", Асшенкi "Рэха даунiх падзей". 3 аптымiстычных пазiцый жыццё веекi паказвае Пташнiк у "Алiмпiядзе". Аднак у сваей большасцi гэтая лггаратура абмяжоуваецца толькi паведамленнем аб праудзе жыцця, пазбягаючы яго глыбокага асэнсавання. Сучаснаму культурнаму адраджэнню Беларусi у значнай меры спрыяе вяртанне забытых, або забароненых творау i iмёнау дзеячау культуры. Гэта творы Мiкулiча. Грахоускага, Бачылы, Кобеца, Звонака. Адноулена у памяцi народа iмя выдатнага беларускага вучонага - псторыка iгнатоускага. пяру якога належыць ..Кароткi нарыс псторьi БеларусГ, Ластоускага. якi ящэ у 1910 г надрукавау упершыню на беларускай мове "Кароткую псторыю Беларусi". Увогуле неабходна адзначыць што у адраджэны беларускай культуры зроблены толькi першыя крокi

Бiлет№19

1. Барцьба з iнтэрвенцыяй Польшчы. Другое абвяшчэнне БССР. Рыжскiмiрны дагавор

Да пачатку студзеня 1919 г. польсюя войскi захапiлi значную частку Гродзенскай губернi. У другой палове лютага 1919 г. Польщча прадоужыла наступленне, да сярдзiны сакавiка ей удалося захапiць Брэст, Ваукавыск, Слонiм, Пiнск, Баранавiчы. Бальшавiкi не здолелi арганiзаваць абарону, як i ЛiтБел. Савецкiя войскi аставiлi Мiнск, Слуцк, Барысау, Бабруйск. Фронт стабiлiзавауся на лiнН р. Бярэзiны. На тэрыторыi Беларусi польскiя улады лiквiдавалi органы мясцовага кiравання, аднаулялася памешчыцкае земляуладанне. Палякi праводзiлi рэквiзiцыi. У адказ на Беларусi пачауся антыпольскi рух. Для гэтага быу створаны адзiны антыпольскi рух, у якi увайшлi БСГ, БПС, Бунд, камунiсты. У лiпенi 1920 г. Чырвоная армiя пачала наступленне, ей дапамагалi беларускiя партызаны. 7 лiпеня быу вызвалены Мiнск, i жнiуня - Брэст. Паустала пытанне аб iснаваннi БССР 3i лiпеня 1920 г прынята Дэкларацыя аб незалежнасцi БССР у межах Мiнскай губерНi, якая была разлiчана не столькi на аднауленне беларускай дзяржавы, колью на супакаенне мае. i6 жнiуня 1920 г. польскiя войсю перайшлi у наступленне i зноу занялi частку Беларусi Савецкi урад быу вымушаны пайсцi на перамовы аб мiры, якiя скончылiся 18 сакавiка 192i г. падшсаннем мiрнага дагавору у Рызе. Польшча забiрала сабе большую частку беларускай тэрыторыi. За БССР захавалiся толькi 6 паветау: Мiнскi, Барысаускi, Бабруйсю, iгуменскi. Мазырскi i Слуцкi. Вшебскую i Гомельскiя губернi, а так сама заходнiя паветы Смаленшчыны захапiла РСФСР. Рыжскi дагавор вызвау незадавальненне беларускага насельнiцтва i нават Слуцкае паустанне у лютападзе-снежнi 1920 г, якое было жорстка падаулена бальшавiкамi.

2.Сацыяльна-эканамiчныя працэсы на Беларусi у пачатку 90-х гг.

У 90-х гадах пачауся этап пошукау шляхоу рэфармавання эканомiкi у рэспублiцы. Спачатку усе падзеi звязывалюя з удасканаленнем планавага юравання i самастойнасцi калектывау. Была нават створана комплексная праграма "iнтэнсiфiкацыя". Гэта дало магчымасць пашырыць выкарыстанне НПР у вытворчасцi. Але фшалам з'явiлася поуная разладжаннасць спажывецкага рынку, а разам з iм - неутаймоуная iнфляцыя i хуткае знiжэнне вытворчасцi. Так адрэагавала эканомiка на спробу аб'яднання рынкавых элементау у эканомiцы з камандным кiраунiцтвам ею з адзiнага цэнтру Але нi урад Беларусi, нi Вярхоуны Савет не спяшалiся. Да канца 1990 г. рэспублiка не мела законау для правядзення рынкавай эканамiчнай рэформы. Урад начале з Кебiчам так i не змог распрацаваць мер па выхаду да рынку. Галоуным дасягненем у сацыяльна-эканамiчнай сферы гэтых гадоу была страта насельнiцтвам матэрыяльнага узроуню. Таму да працоунага люду выйсцем можа быць толькi поуная перамога дэмакратьп, якая i павiнна стаць палпычнай базай перахода да рынку. А урад прызнау сваей першачарговай задачай правядзенне радыкальнай эканамiчнай рэформы Аднак у адносiнах да рынку урадавая палiтыка не вызначаецца выразнасцю i паслядоунасцю. таму рэспублуа не застрахована ад новых хiбау.

Бiлет №20

1. Новая эканамiчная палiтыка у БССР

Сацыяльная напружанасць у грамадстве, якая не зменшылася з заканчэннем грамадзянскай вайны (сялянiн жадау аднаго: свабодна распараджацца атрыманай зямлей i вырабленымi прадуктамi), патарбавала ад бальшавiкоу неадкладна шукаць выйсця з крызюнай сiтуацыi.

Х з'езд РКПб стау фактам крутога павароту у палiтыцы Савецкай дзяржавы. Была прынята новая эканамiчная палiтыка. якая, па задумцы яе тварцоу. павiнна была забяспечыць хуткi уздым эканомiкi, умацаваць саюз працоуных i сялян. Сродкамi яе рэалiзацыi вызначалiся харчпадатак, якi давау магчымасць эканачмiчна злучыць горад i веску, кааперацыя, свабоднае прадпрымальнiцтва i свабодны рынак. У рэспублiцы былi вызначаны памеры падатку на асноуныя вiды сельскагаспадарчай прадукцыi, на самазабеспячэнна пераведзены мнопя прадпрыемствы, а каля 300 здадзена у арэнду. Беларуская веска станоуча аднеслася да замены харчразвёрсткi харчпадаткам. Пачалося хуткае аднауленне сельскай гаспадаркi. Паспяхова прайшлi пасяуная кампанп 192i i 1922 гг. Першыя поспехi у аднауленнi сельскай гаспадаркi стварылi неабходныя умовы для уздыму прамысловасцi i развiцця гандлю. У 192i-22 гг. пачалi працаваць Мiнскi чыгуналiцейны i машынабудаунiчы завод "Энэрпя", крыштальны завод "Барысау", запалкавая фабрыка "Бярэзiна". Негледзячы на першыя поспехi, становiшча прамысловасцi заставалася цяжюм: крызiс збыту, якi пачауся вясной 1922 г працягвауся да 1924. Шляхам рэгулявання цэн, прасоуванне таварау у iншыя гарады краты крызю збыту быу пераадолены. НЭП аказау спрыяльны уплыу на стан сельскай гаспадарКi. Да 1927 г. яна была поунасцю адноулена, а па некаторых паказчыках (пасяуная плошча, пагалоуе жывёлы) пераузышла даваенны узровень. Набiралi сiлу кааператывы, якiмi было ахоппена больш за 60% насельнштва вескi. Ураджайнасць у iх перавысiла сярэднюю па iндывiдуальных гаспадарках на 12%. Палепшыуся матэрыяльны дабрабыт працоунiкау сепьскай гаспадарКi. Зменшылася колькасць бясконных i бескароуных двароу.

Выраслi сялянскiя закупкi мануфактуры, цукру, мыла, газы. Веска пачыла больш спажываць мяса, сала, мукi, круп. Нямала сяляне вывозiлi прадукцыi на рынкi гарадоу. 3мянiлася да лепшага становiшча у прамысловасцi. 3 1924 г. рост прадукцыйнасцi працы у ей ужо апярэджвау павелiчэнне зарабатнай платы. Станоучую ролю у гэтым адыграла грашовая рэформа, а так сама меры па павышэнню прадукцыйнасцi працы. у тым Лiку у>лацаванне працоунай дюцыпцiны. За гады аднаулення была праведзена важная работа па механiзацыi i элетрафiкацыi вытворчасцi, асабл[ва дрэваапрацоучай, панчожна-трыкатажнай, гарбарнай, харчовай. iстотна папоунiуся станочны парк металаапрацоучых прадпрыемствау. Замена ручной працы машынамi давала значны эканамiчны эфект. У 1927 г. аб'ём валавай прадукцыi iндустрыiБССР перавысiу даваенны узровень.

2.Станауленне незалежнасц рэспубжi Беларусь. Канстытуцыя РБ

У канцы 80-пачатку 90-х гг. у псторьп былога СССР пачауся рух народа за разбурэнне iмперЫi i набыццё рэспублiкамi сапрауднага дзяржаунага суверэнiтэту. Першымi да практычнай рэалiзацы[ гэтых мэт прыступiлi Прыбалтыйскiя рэспублiКi. 27 лiпеня 1990 г. ВС БССР прыняу Дэкларацыю аб дзяржауным суверэнiтэце рэспублiкi. 26 жнiуня 199i г. ВС БССР прыняу закон "Аб забеспячэннi палiтычнай i эканамiчнай самастойнасцi БССР" (усе прадпрыемствы на тэрыторыi Беларусi пераходзiлi во яе уласнасць). 19 верасня 199i г. ВС прыняу Закон аб назве БССР, якая пачала называцца Рэспублiка Беларусь. Новым сцягам з'явiлася палотнiшча з бела-чырвона-белай палосамi. З дзяржауным гербам - "Пагоняй". 8 снежня 199i г. Беларусь падпюала пагадненне аб стварэннi Садружнасцi Незалежных Дзяржау. Усе гэта закрэпта Канстытуцыя рэспубЛiкi Беларусь, прынятая ВС 15 сакавiка 1994 г., якая уключае у сабе 8 раздзелау i 8 глау. У адпаведнасцi з ей у нас утвараецца прэзiдэнцкая улада. Па рашэнню i у адпаведнасцi з Канстытуцыяй, у рэспублiцы прайшл) выбары першага у псторЫi Беларусi прэзiдэнта. На выбарах перамог Аляксандр Рыгоравм Лукашэнка, якi i стау Прэзiдэнтам. За дагладам над выкананнем законау i iх адпаведнасць Канстытуцыi упершыню у рэспублiцы быу створаны Канстытуцыйны Суд РБ.

Бiлет №21

1 .Удзел БССР у утварэннi СССР

Пасля заканчэння грамадзянскай вайны ва умовах нацыянальна-вызваленчага руху у савецюх рэспублiках i росту незалежнЩюх тэндэнцый i

юнуючае саюзнае пагадненне - дагавор аб ваенна-палiтычным саюзе савецкiх рэспублiк выклiкау незадаволеннасць прыхiльнiкау незалежнасцi. i6 студзеня 192i г. памiж БССР i РСФСР быу падшеаны дагавор, якiМ прызнавалюя суверэнiтэт i незалежнасць Беларусi. 3 лета 192i г. пад кiраунiцтвам ЦК РКПб пачауся пошук i выпрацоука канкрэтных форм аб'яднання савецкiх рэспублiк у адну дзяржаву. Сталiн выступу з iдэяй "аутанамiзацыi", паводле якой усе савецкiя рэспубл[кi павiнны былi аб'явiць сабе састаунымi часткамi РСФСР i увайсцi у яе склад, але гэты план рэспублiкам не падыйшоу. Ленiным была знойдзена iншая форма - федэрацыя. у якой на раунапраунай аснове аб'ядноу8алiся б усе савецкiя рэспублiКi, у тым лiку i РСФСР, iдэя аб'яднання шырока i актыуна прапагандавалася сярод насельнiцтва нацыянальных рэспублiк. i4-18 снежня 1922 г. IV Усебеларускi з'езд Саветау, аднагалосна задобрыу iдэю стварэння СССР. Была выбрана дэлегацыя для паездм у Маскву. 29 снежня 1922 г. у Маскве адбылася канферэнцыя паунамоцных прадстаунiкоу РСФСР, УССР, БССР i ЗСФСР. якая абмеркавала i прыняла праекты Дэкларацьп i Дагавора аб стварэннi СССР. 30 снежня дэлегацыi, яюя сабралюя на i Усесаюзны з'езд Саветау, падпiсалi Дэкларацыю i дагавор аб стварэннi СССР. Ад iМЯ БеларуСi пад гэтымi дакументамi паставiлi свае подпгсы 25 чапавек.

На з'езде быу выбраны ЦБК СССР, у якi ад БССР увайшоу Чарвякоу (ён жа стау аднiм з чатырох старшынь ЦБК). У 1924 г. была зацьверджана Канстытуцыя СССР. Насельнiцтва БССР, як i iншых рэспублiк, паддаючыся бальшавiцкай прапагандзе, адобрыла стварэнне СССР, нават не падазраваючы, што такая форма дзяржаунага аб'яднання была Инструментам ажыццяулення партыйнай дыктатуры i перашкодай на шляху нацыянальнага адраджэння беларускага i iншых народау. 3 улiкам як эканамiчнага, так i нацыянальнага фактарау у 1923 г. савецкiя i партыйныя ворганы рэспублiкi выказалi жаданне вярнуць БССР паветы, у якiх большасць складалi беларусы. 3 сакавiка 1924 г. ЦБК СССР выдау дэкрэт аб перадачы Беларускай ССР i6 паветау Вiцебскай, Гомельскай i Смаленскай губерняу. У вынжу узбуйнення тэрыторыя Савецкай БеларуСi павялiчылася на i10 тыс. км., амаль у 2 разы. У снежнi 1926 г. адбылося новае узбуйненне БССР. У яе склад увайшлi Гомельскi i Рэчыцкi паветы. Адначасова з пашыреннем меж БССР вырашалася пытанне аб яе адмiнiстратыуна-тэратарыяльнам падзеле. Рэспублiка была падзелена на 10 акруг i 100 раёнау. 3мяненнi, якiя адбылiся у рэспублiцы. былi замацаваны у Канстытуцыi БССР, прынятай ii красавiка 1927 г.

2.Развiццё мiжнарядных сувязяу РБ

Дэмакратызацыя грамадскага жыцця, пераутварэннi у эканомiцы прывялi да усталявання новага палiтычнага мыслення у сферы мiжнародных адносiн. У гэтай сувязi больш спрыяльныя умовы склалюя i для плённай дзейнасц) у ААН, дзе Беларусь праводзiць i зараз самастойную палiтыку. У апошнiя гады Беларусь выступiла у лiку сааутарау па рэзалюцыях аб разбраеннi, умацаваннi мер даверу, праве народау на жыцце ва умовах мiру, што прыводзiла да росту аутарытэту рэспублiКi на мiжнароднай арэне. Рэспублiка 3'яуляецца удзельнiкам Мiжнароднага руху пародненных гарадоу з розных краiн свету. Набылi зараз якасна новы характар гандлёва-эканамiчныя сувязi рэспублiкi з замежнымi краiнамi. Ствараюцца сумесныя прадпрыемствы з замежнымi фiрмамi 'Белвест', "Бырафорг". Каля 100 прадпрыемствау i аб'яднанняу рэспублiкi устанавiлi прамыя вытворчыя i навукова-тэхнiчныя сувязi з замежнымi партнёрамi, у iх лiку аб'яднаннi "БелаутаМАЗ", "Мiнскi трактарны завод", "Палiмер", "Атлант". Рэспублiка падтрымлiвае сувязi з замежнымi краiнамi так сама у галiне навукi i культуры. Каля 30 нстытутау АН Беларусi i звыш 90 навукова-даследчых устаноу розных краiн свету ажыццявiлi 39 гэтыя гады сумесную распрацоуку больш за 70 навуковых праблем па розных галiнах ведау. Духоунаму узаемаузбагачэнню народау служаць днi нацыянальных культур, абмены мастацкiмi калектывамi, выставамi, Кiнастужкамi.