Физическая культура и ее влияния на организм человека

Размещено на http://www.allbest.ru/

Физическая культура и ее влияния на организм человека

А. Я. Климау старший преподаватель кафедры физического воспитания Магшеусю госауны университет имени А. А. Кулешова Целью артикула являетсяразгляд физической культуры и ее влияния на организм человека.

Фізічная культураі яе уплыу на арганізм чалавека

А. Я. Клімау

старшы выкладчык кафедры фізічнага выхавання

Магшёусю дзяржауны університет імя А. А. Куляшова

Мэтай артикула з'яуляеццаразгляд фізічнай культуры і яе уплыву на арганізм чалавека. человеческий организм здоровье работоспособность

На сённяшт дзень эфектыунасць адаптациі у арганізме чалавека з'яуляецца асновай здароуя і высокапрадуктыунай дзейнасці. Веданне заканамернасцяу адаптациі чалавечага арганізма да фізічньїх нагрузак - гэта аснова эфектыунага выкарыстання фізічньїх практыкаванняу для рацыянальнай фізічнай трэшроую, якая накіравана на захаванне і умацаванне здароуя людзей, павышэнне іх працаздольнасці, рэалЬацып генетычна запраграмаванай праграмы даугалецця.

Ключавыя словы: здаровы лад жыцця, фізічная культура, арганізм чалавека, лячэбная фізічная культура.

Klimov A. PHYSICAL CULTURE AND ITS IMPACT OF HUMAN ORGANISM.

Today the efficiency of human's body adaptation serves as the basis of its highly productive activities. The knowledge about the ways how human organism gets adapted to physical strains guarantees effective physical training aimed to improve human health, people's working abilities, longevity.

Keywords: healthy lifestyle, physical culture, human body, therapeutic exercise

Уводзіньї

Заняткі фізічнай культурай маюць важнае значэнне у фарміраванні здаровага ладу жыцця, у захаванні і умацаванні фізічнага і псіхічнага здароуя чалавека, супрацьдзеянні уплыву негатыуных фактарау навакольнага асяроддзя.

Актуальнасць працы абумоулена тым, што фізічная культура, якая уяуляе сабой пэуны набор фізічньїх практыкаванняу, з'яуляецца магутным біялагічньїм стымулятарам жыццёвых функцый чалавека.

У цяперашні час фізічная праца не іграе сур'ёзнай ролі у вытворчай дзейнасці чалавека, у асноуным яе замяняе разумовая праца. Інтелектуальная праца рэзка зніжае працаздольнасць арганізма. Але пры гэтым і фізічная праца, пры павышаных нагрузках, можа прыводзщь да адмоуных вышкау. Таму і пры разумовай, і пры фізічнай працы неабходна займацца аздарауленчай фізічнай культурай і умацоуваць арганізм [1]. Незбалансаваныя фізічныя і разумовыя нагрузкі прыводзяць да несумяшчальнасці дзейнасці асобных сістэм (мышачнай, касцяной, дыхальнай, сардэчна-сасудзютай) і арганізма у цэлым з навакольным асяроддзем, а таксама да зшжэння імунітэту і пагаршэння абмену рэчывау.

На сённяшш дзень колькасць людзей з розныгш захворваннямі нязменна узрастае, таму надзвычай важна ведаць, што фізічная культура аказвае аздарауленчы і прафілактычны эфект на увесь арганізм і спрыяе паунавартаснаму развіццю і умацаванню агульнага стану здароуя чалавека.

Асноуная частка

Фізічная культура - гэта сфера сацыяльнай дзейнасці, накіраваная на захаванне і умацаванне здароуя, развщцё пшхафшчных магчымасцяу чалавека у працэсе усвядомленай рухальнай актыунасці.

Тэрмін “фізічная культура” з'явіуся у канцы XIX ст. у Англіі у перыяд бурнага развіцця сучаснага спорту, але не знайшоу шырокага ужывання на Захадзе і з часам практычна знік з ужытку. У Расіі, наадварот, увайшоушы ва ужыванне з пачатку XX ст., пасля рэвалюцыи 1917 г. тэрмін “фізічная культура” атрымау сваё прызнанне ва усіх вьісокіх савецкіх інстанцьіях і трывала увайшоу у навуковы і практычны лексікон.

Фізічная культура з'яуляецца часткай культуры, якая уяуляе сабой сукупнасць каштоунасцяу, нормау і ведау, якія ствараюцца і выкарыстоуваюцца грамадствам у мэтах фізічнага і інтэлектуальнага развіцця здольнасцяу чалавека, удасканалення яго рухальнай акшунасці і фарміравання здаровага ладу жыцця, сацыяльнай адаптацыі шляхам фізічнага выхавання, фізічнай падрыхтоую і фізічнага развіцця. У фізічнай культуры знаходзяць сваё адлюстраванне дасягненні людзей ва удасканаленні фізічншх, псіхалагічных і маральных якасцяу Узровень развіцця гэтых якасцяу, а таксама асабістыя веды, уменні і навшкі па іх удасканаленні складаюць асобыя каштоунасці чалавека і у сваю чаргу вызначаюць фізічную культуру як адну з граняу агульнай культуры чалавека, сацыяльныя і біялагічншя асновы жыццядзейнасці асобы.

Фізічная культура уяуляе сабой сродкі для усебаковага фізічнага развіцця з дапамогай розных практыкаванняу, з лячэбнай і прафілакіьічнай мэтамі для умацавання здароуя.

Асноунимі сродкамі фізічнай культуры, якія развіваюць і гарманізуюць усе праявы жшццядзейнасці арганізма чалавека, з'яуляюцца заняткі разнастайнимі фізічнымі практыкаваннямі, большасць з якіх прыдуманы або удасканалены самім чалавекам. Фізічншя практыкаванш з'яуляюцца галоуным элементам фізічнай культуры і уяуляюць сабой спецыяльна падабраныя комплексы рухау, якія прымяняюцца для агульнага умацавання арганізма з мэтай гарманічнага і усебаковага фізічнага развіцця і набыцця неабходных жыццёвых навыкау

У спалучэнні з выкарыстаннем натуральныхсіл прыроды (сонца, паветра і вада), гтешчных фактарау, рэжыму харчавання і адпачынку і у залежнасці ад асабістых мэтау фізічная культура дазваляе развіваць і аздарауляць арганізм і падтрымліваць яго у выдатным фізічным стане доугія гады.

Фізічную культуру можна падзяліць на дзве асноуныя групы: масавую фізічную культуру і лячэбную фізічную культуру.

Так, масавую фізічную культуру утвараюць фізкультурная дзейнасць людзей у рамках працэсу фізічнага выхавання і самавыхавання для свайго агульнага фізічнага развіцця і аздараулення, удасканалення рухальных магчымасцяу, паляпшэння целаскладу і паставы, а таксама заняткау на узроуні фізічнай рэкрэацык

Лячэбная фізічная культура (ЛФК) - гэта прымяненне розных сродкау фикультуры для лячэння і прафілакшкі захворванняу. Яна спрыяе аднауленню здароуя і працаздольнасці. Лячэбная фізічная культура стымулюе аднауленне парушаных функцый асобных органау і іх сютэм, сістэм кровазвароту і стрававання, аказвае нармалізуючае дзеянне на стан цэнтральнай нервовай сютэмы, спрыяе удасканаленню адаптацыйных сістэм арганізма і папярэджвае з'яуленне гіпадынаміі.

Лячэбная фізічная культура (ЛФК) - гэта метад лячэння, які складаецца ва ужыванш фшчных практыкаванняу і натуральных фактарау прыроды да хворага з лячэбна-прафілактычнымі мэтамк У аснове гэтага метаду ляжыць выкарыстанне асноунай біялагічнай функцыі арганізма - руху.

Лячэбная фізкультура прызначаецца толькі лекарам і праводзіцца строга па яго прызначэнш звычайна ва установах аховы здароуя: паліклініках, санаторыях, дыспансэрах. Гэта прынцыпова адрознівае ЛФК ад аздарауленчых сістэм і тэхналогш, уякіх заключэнне лекара мае рэкамендацыйны характар або зусім не патрабуецца. Лячэбная фізкультура - гэта таксама прафшактычная і аднауленчая фізкультура. Дауняе і шырокае прымяненне фикультуры у форме ЛФК у сісгаме аховы здароуя падкрэслівае сур'ёзны падыход да арганізацыі заняткау і іхбезумоуную аздарауленчую

накіраванасць. Лячэбнай фізкультурай можна займацца самастойна па-за сценамі устаноу аховы здароуя. Але рабіць гэта трэба вельмі асцярожна, не фарсіруючьі нагрузак, не перавышаючы дазіровак, дакладна па праграме-рэцэпце, і не ператвараючы лячэбную фізкультуру у спорт [2].

Лячэбная фізкультура выконвае не толькі лячэбную, але і выхаваучую функцыю. Яна фарміруе свядомае стауленне да выкарыстання фізічных практыкаванняу, прывівае гігіенічныя навыкі, далучае да гартавання арганізма натуральнымі фактарамі прыроды, развівае сілу, цягавітасць, каардынацыю рухау

Асноуны тэрапеутычны метад лячэбнай фізічнай культуры - гэта лячэбная гшнастыка, гэта значыць спецыяльна падабраныя для лячэння фЫчныя пракгыкаванні. Важным сродкам ЛФК з'яуляюцца фізічныя практыкаванні, якія прымяняюцца у адпаведнасці з задачамі лячэння, з улікам этыялогп, патагенезу, клшшных асаблівасцяу, функцыянальнага стану арганізма, агульнай фізічнай працаздольнасці. У назве методшкі паказваюцца тыя захворванні або паталогіі стану, пры якіх ужываецца абраны метад ЛФК.

Састауная частка ЛФК - гэта механатэратя, працатэратя і лячэбны масаж. Асноуншмі формамі лячэбнай фізкультуры з'яуляюцца:ранішняя гігіенічная гшнастыка, лячэбная гімнастика, фізічншя практыкаванш у вадзе (пдракшезатэрашя), прагулкі, блізкі турызм, аздарауленчы бег, розныя спартыуна-прыкладныя практыкаванш, рухомыя і спартыуныя гульні.

Для дзяцей ужываюць лячэбную фізкультуру у форме гульні, наюроуваючы рухальную актыунасць дзяцей у патрэбнае рэчышча. Напрыклад, гульня умячна беразе ракі звязана з неабходнасцю хадзьбы і бегу па няроуным грунце і пяску. Гэта і ёсць лячэбны фактар-сродак лячэбнай фізічнай культуры, які ужываецца у методыцы пры плоскаступнёвасці. У падлеткавым узросце мэтазгодна прыцягнуць дзяцей да гульнёвых відау спорту або да спартыуных секцый: напрыклад, лячэбнае плаванне пры скалгёзе, элементы лёгкай атлетыкі пры парушэнш паставы.

Трэба адзначыць, што прымяненне сродкау фізічнай культуры з лячэбнай і прафшактычнай мэтай шырока выкарыстоуваецца пры комплексным лячэнні не толькі у лячэбных стацыянарах, паліклініках, санаторыях, але і у шдывщуальным парадку.

Адрозніваюць агульны і спецыяльны эфекты фізічных практыкаванняу.

Так, агульны эфект фізічнай трэшроую заключаецца у расходзе энергп, прамапрапарцыянальнай працягласці і ішгансіунасці мышачнай дзейнасці, што дазваляе кампенсаваць дэфщыт энергазатрат. Вялікае значэнне мае таксама павышэнне устойлівасці арганізма да дзеяння неспрыяльных фактарау навакольнага асяроддзя: стрэсавых сггуацый, высокіх і нізкіх тэмператур, радыяцыі, траумау. Таксама адбываецца павышэнне імунітэту, і як следства павышаецца і устойлівасць да прастудных захворванняу.

Спецыяльны эфект аздарауленчых трэніровак звязаны з павышэннем функцыянальных магчымасцяу сардэчна-сасудзістай сютэмы. Ён заключаецца у эканамізацыі працы сэрца у стане спакою і павышэнш рэзервовых магчымасцяу апарата кровазвароту пры мышачнай дзейнасці. Адзін з найважнейшых эфектау фізічнай трэшроую - зніжэнне частаты сардэчных скарачэнняу у спакоі і больш нізкая патрэба міякарда у кіслародзе. Увышку аздарауленчых трэшровак павялічваецца крывацёк і паляпшаецца забеспячэнне сардэчнай мышцы кіслародам, адбываецца зніжэнне рызыкі захворвання іптзмічнай хваробай сэрца. З ростам узроуню трэніраванасці неабходнасць міякарда у кіслародзе зніжаецца як у стане спакою, так і пры максшальных нагрузках, што сведчыць аб эканамиацыи сардэчнай дзейнасці.

Лячэбная гімнастьїка з'яуляецца адной з асноуных формау ЛФК. Практыкаванш лячэбнай гшнастыю дзеляць на дзве групы: для касцёва-мышачнай і дыхальнай истэм.

Касцёва-мышачныя падзяляюцца па лакалізацыі уздзеяння, або анатамічнаму прынцыпе - для дробных, сярэдшх і буйных мышачных груп; па ступені актунасці хворага практыкаванш лячэбнай гімнастыкі дзеляцца на актыуныя і паиуныя.

Пас^тші называюць практыкаванні для пашкоджанай канечнасці, якія выконваюцца з дапамогай здаровай канечнасці, або пры садзейнічанні метадыста, інструктара ЛФК. Актыуныя практыкаванні - гэта практыкаванні, якія выконваюцца цалкам самастойна. Практыкаванш, якія выконваюцца на специальныхапаратах, з так званым абцяжарваннем, называюць механатэратяй.

Дыхальныя практыкаванні, якія прымяняюцца у лячэбнай гімнастыцы з мэтай паляпшэння функцый вонкавага дыхання, дзеляцца на два віды: статычныя, якія выконваюцца без руху рук і мышц плечавога пояса, і дынамшныя, калі фазы дыхання спалучаюцца з рухамі рук, плечавога пояса і корпуса.

Значнае месца у ЛФК займаюць фшчныя практыкаванш у вадзе. Практыкаванні у вадзе палягчаюцца механічным і тэрмшным уздзеяннем воднага асяроддзя, з прычыны чаго многія рухі, рабіць якія у звычайных умовах цяжка, выконваюцца свабодна за кошт палягчэння у вадзе уласнай вагі і памяншэння спазматычных з'яу умышцах.

Адной з разнавіднасцяу лячэбнай фізкультуры з'яуляецца гшнастыка. Яна праводзіцца з мэтай выпраулення некаторых дэфектау апорна-рухальнага апарату і лячэння іх пачатковых формау: парушэнне паставы, скрыуленне пазваночніка, плоскаступнёвасць. Гімнастыка з найбольшым поспехам ужываецца у перыяд росту арганізма.

Таксама праводзяцца агульнаумацавальныя практыкаванні для мышц канечнасцяу і тулава. Яны спрыяюць павышэнню агульнага тонусу цэнтральнай нервовай сістэмы і нармалізацыі парушаных падчас хваробы функцыянальных сувязяу паміж карой галаунога мозгу, падкоркай і у^тра^ші органамі, таксама гэтыя практыкаванш дапамагаюць нармалізаваць абменныя працэсы у арганізме.

Усё большыя тэмпы уздзеяння чалавека на навакольнае асяроддзе прывялі да парушэння экалагічнай раунавагі паміж чалавекам і асяроддзем яго пражывання. Павысшася адчувальнасць арганізма да уздзеяння некаторых фактарау навакольнага асяроддзя: хімічных рэчывау, мікробау і прадуктау іх жыццядзейнасщ, некаторых харчовых прадуктау. Гэта выкткала павелічэнне шэрагу захворванняу дыхальнай сютэмы - бранхітау, бранхіяльнай астмы, туберкулёзу і інш.

Пры дапамозе лячэбнай фпкультуры можна значна уплываць на парушэнш дыхальнай сістэмы, а пры сютэматычных занятках і цалкам вылечвацца ад шматлікіх захворванняу гэтага шэрагу.

Прымяненне сродкау ЛФК абумоулена тым, што фізічныя практыкаванш павялічваюць энергазатраты, стымулююць абменныя працэсы, нармалізуюць дзейнасць сардэчна-сасудзістай і дыхальнай сютэм, павышаюць агульны тонус і устойлівасць арганізма прастудным захворванням.

Фізічная культура з'яуляецца асноуным сродкам для затрымання узроставых пагаршэнняу фізічных якасцяу і зніжэння адаптацыйных здольнасцей арганізма у цэлым і сардэчна-сасудзютай сістэмы у прыватнасці, непазбежных у працэсе старэння.

Свядомыя заняткі фізічнай культурай з ранняга узросту і на працягу усяго жыцця маюць большае значэнне для нармальнага функцыянавання усіх сістэм арганізма. Адэкватная фізічная трэніроука, заняткі аздарауленчай фізічнай культурай здольныя у значнай ступені прыпынщь узроставыя змены розных функцый. У любым узросце з дапамогай трэшроую можна павысщь аэробныя магчымасщ і узровень вшнослівасці - паказчшкі біялагічнага узросту арганізма і яго жьіццяздольнасці.

Аздарауленчы і прафшактычны эфект фізічнай культуры непарыуна звязаны з павышанай фізічнай актыунасцю, узмацненнем функцый апорна-рухальнага апарату, актьівізацьіяй абмену рэчывау

Для нармальнага функцыянавання чалавечага арганізма, захавання здароуя неабходна пэуная колькасць рухальнай акіьіунасці. У сувязі з гэтым узнікае пытанне аб так званай звыклай рухальнай актыунасщ, інакш кажучы, дзейнасці, якая выконваецца у працэсе паусядзённай прафесійнай працы і побыце. Найбольш адэкватным вырашэннем колькасці вырабленай мышачнай працы з'яуляецца велічыня энергазатрат. Мінімальная веллыня сутачных энергазатрат, неабходных для нармальнай жыццядзейнасщ арганізма, складае 12-16 МДж (у залежнасці ад узросту, полу і масы цела), што адпавядае 2880 ккал. З іх на мышачную дзейнасць павінна расходавацца не менш 5-9 МДж (1200-1900 ккал); астатнія энергазатраты падтрымліваюць жыццядзейнасць арганізма у стане спакою, нармальную дзейнасць сютэм дыхання і кровазвароту, супраціуляльнасць арганізма.

У эканамічна развитых краінахза апошнія 100 гадоу удзельная вага мышачнай працы як генератара энергп, якая выкарыстоуваецца чалавекам, скарацілася амаль у 200 разоу, што прывяло да зніжэння энергазатрат на мышачную дзейнасць у сярэднш да 3,5 МДж. Дэфщыт энергазатрат, неабходных для нармальнай жыццядзейнасщ арганізма, склау 2-3 МДж (500-700 калл).Іпгансіунасць працы ва умовах сучаснай вытворчасщ не перавышае 2-3 кал/хв, што у 3 разы ніжэй парогавай веллыш (7,5 кал/хв), якая забяспечвае аздарауленчы і прафшактычны эфект. У сувязі з гэтым для кампенсацыи недахопу энергазатрат у працэсе працоунай дзейнасці сучаснаму чалавеку неабходна выконваць фізічныя практыкаванні з выдаткам энергп не менш 350-500 ккал у суткі (або 2000-3000 ккал у тыдзень).

У цяперашні час толькі 20% насельніцтва эканамічна развитых краінзаймаецца іпгансіунай фізічнай трэшроукай, якая забяспечвае неабходны мінімум энергазатрат, у астатніх 80% сутачны расход энергп значна шжэй за узровень, неабходны для падтрымання стабільнага здароуя.

У вышку недастатковай рухальнай актыунасщ у арганізме чалавека парушаюцца нервова-рэфлекторныя сувязі, закладзеныя прыродай і замацаваныя у працэсе цяжкай фізічнай працы, што прыводзщь да засмучэння рэгуляцыи дзейнасці сардэчна-сасудзістай і інпшіх сістэм, парушэння абмену рэчывау і развіццю дэгенератыуных захворванняу (атэрасклероз і інш.).

Заключэнне

У стагоддзе значных сацыяльных, тэхнічных і фізічних пераутварэнняу навукова- тэхнічны прагрэс разам з відавочншмі пазітыунымі з'явамі унёс у жыццё сучаснага чалавека і шэраг неспрыяльных фактарау.

Уплыу неспрыяльных фактарау на здароуе чалавека настолькі вялікі, што унутраныя ахоуныя функцыі самога арганізма не у стане справіцца з імі. Як паказвае вопыт, адным з лепшых процідзеянняу неспрыяльным фактарам уплыву навакольнага асяроддзя з'яуляюцца рэгулярныя заняткі фізічнай культурай, якія дапамагаюць аднауленню і умацаванню здароуя людзей, адаптацті арганізма да значных фізічных нагрузак.

Акрамя таго, рэгулярныя заняткі фізічнай культурай дазваляюць у значнай ступені затармазіць развщцё узроставых змяненняу, а таксама дэгенератыуных змяненняу розных органау і сістэм.

Фізічная культура з'яуляецца часткай агульнай культуры чалавецтва. Яна увабрала у сябе шматвяковы каштоуны вопыт падрыхтоую чалавека да жыцця, асваення, развіцця і кіравання закладзеншмі у яго прыродай фізічнымі і псіхалагічнымі здольнасцямі. Узровень развіцця гэтых здольнасцяу, а таксама асабютыя веды, уменні і навшкі па іх удасканаленні вызначаюць фізічную культуру асобы як адну з граняу агульнай культуры чалавека. Фізічная культура, першараднай задачай якой з'яуляецца захаванне і умацаванне здароуя, павінна быць неад'емнай часткай жыцця сучаснага чалавека.

СПІЄ ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНЩ

1. Здаровы лад жыцця [Электронны рэсурс]. - Рэжым доступу: https://naturae.ru. - Дата доступу: 14.08.2019.

2. Здаровы лад жыцця: асноуныя прынцыпы і рэкамендацш лекарау - [Электронны рэсурс]. - Рэжым доступу: https://zen.yandex.ru. - Дата доступу: 14.08.2019.

Размещено на Allbest.ru