Соціальна участь як шанс для міського розвитку

Размещено на http://www.allbest.ru/

СОЦІАЛЬНА УЧАСТЬ ЯК ШАНС ДЛЯ МІСЬКОГО РОЗВИТКУ

Пьотр Пачоскі

Анотація

Політичні зміни в Польщі, які відбулися в суспільстві після 1989 року, визначали зовсім інший підхід до реальності, яка нас оточує, у кожному аспекті - соціальному, політичному та економічному. Усі суб'єкти місцевих відносин, що беруть участь у цих сферах життя, повинні були знову «опинитися» у абсолютно інших умовах. Процеси демократизації призвели до того, що суспільство та його представники змогли чинити більший і, що важливіше, реальний вплив на різноманітні процеси. У тому числі в регіональному розвитку.

Наслідки системних змін - це не лише створення нових можливостей для артикуляції потреб, це також можливість, а разом з тим, громадянський обов'язок брати участь у заходах щодо їх реалізації, в т.ч. на місцевому рівні, щоб змінити поточний стан на краще.

Ключові слова: суспільство, право, соціальна участь, місцевий розвиток. місцевий суспільство польський політичний

Adnotacja

Piotr Paczoski Doktorant w Katedrze Gospodarki Regionalnej Uniwersytet Ekonomiczny we Wroclawiu Wydzial Ekonomii, Zarzdzania i Turystyki w Jeleniej Gorze.

PARTYCYPACJA SPOLECZNA SZANS4 ROZWOJU LOKALNEGO

Przemiany ustrojowe w Polsce, ktфre staiy siз naszym udziatem po 1989 roku zdeterminowafy calkowicie odmienne podejscie do otaczajqcej nas rzeczywistosci. W kazdym aspekcie - spotecznym, politycznym i ekonomicznym. Wszystkie podmioty uczestniczqce w tych sferach zycia musiaty «odnalezc» siз na nowo w zupetnie innych warunkach. Procesy demokratyzacyjne spowodowafy, iz spoieczenstwo i jego przedstawiciele uzyskali mozliwosc wywierania wiзkszego i, co niezwykle istotne, realnego wpiywu na rozmaite procesy. W tym rozwojowe.

Konsekwencje zmian ustrojowych to nie tylko stworzenie nowych mozliwosci artykuiowania potrzeb, to takze szansa, a przy tym jednoczesnie obywatelski obowiqzek uczestniczenia w dziataniach na rzecz ich realizacji. Rфwniez na poziomie lokalnym. Wszystko po to, aby stan dotychczasowy zmieniac na lepszy.

Slowa kluczowe: spoieczenstwo, prawo, partycypacja spoteczna, rozwфj lokalny.

Wstзp. Partycypacja jest zjawiskiem wielowymiarowym. Std tez swфj wlasciwy kontekst pojзciowy wywodzi z powizania z konkretnym zjawiskiem, do jakiego siз odnosimy.

Z punktu widzenia niniejszego opracowania chodzi o zjawisko partycypacji, opatrzone przymiotnikiem „spoleczna” w relacji do rozwoju lokalnego.

Ponizej podjзto prфbз wykazania, ze partycypacja spoleczna to nie wylcznie mozliwosc uczestniczenia w procesach rozwojowych na szczeblu lokalnym, ale nade wszystko szansa na to, by rozwфj lokalny stanowil odzwierciedlenie rzeczywistych oczekiwan najbardziej zainteresowanych, czyli lokalnej spolecznosci.

Rozwфj cywilizacyjny i przemiany ustrojowe wydatnie przyczynily siз do zasadniczo innego postrzegania partycypowania w sprawowaniu wladzy. Szczegфlnie aktualn jest kwestia wlczania spolecznosci lokalnych w ten proces. Rzecz rфwniez w tym, ze administracja publiczna /panstwowa i samorzdowa/ przestala juz byc wylcznie biurokratyczn enklaw. Pojawil siз na horyzoncie wazny, rфwnoprawny partner w postaci spolecznosci lokalnej. Przejawem takiego stanu rzeczy jest to, iz obywatele coraz czзsciej, coraz bardziej smialo, otwarcie i kompetentnie artykuluj oczekiwanie spelniania konstytucyjnej zasady sluzebnej roli administracji na rzecz spoleczenstwa. Na szczeblu lokalnym oczekiwanie to ujawnia siз szczegфlnie wyraznie. Obywatele chc widziec w urzзdnikach sprawnych, kompetentnych administratorфw. Przy czym jest to rфwnolegle z coraz powszechniejszym nastawieniem lokalnej spolecznosci na wspфlne dzialanie, ukierunkowane na pozdane, pozytywne zmiany.

Rozwфj lokalny stal siз kategori rozwoju spoleczno-gospodarczego, a skoro tak, to powinien miec swe zrфdlo w lokalnym potencjale i sluzyc interesom lokalnej spolecznosci.

Istota partycypacji spolecznej. Partycypacja /participatio/ jest rozumiana jako: uczestniczenie, branie w czyms udzialu; 2/ uczestnictwo, udzial.

Partycypacja to pojзcie, ktфre z uwagi na swoje nierozerwalne wspфlbrzmienie z pojзciem demokratycznego panstwa prawnego, dialogu obywatelskiego i spoleczenstwa obywatelskiego weszlo w obszar pojзc wspфlczesnej nauki prawa administracyjnego i nauki administracji. Nie tylko jednak,albowiem nierozerwalnie lczy siз takze z ekonomi i praktyk dnia codziennego w najrozmaitszych plaszczyznach, ujawniajc siз rфwniez na poziomie lokalnym.

Wzrastajce w ostatnich czasach zainteresowanie partycypacja wynika z coraz wiзkszej aktywnosci i swiadomosci spolecznej oraz zwizane jest z pojawianiem siз nowych idei przeistaczajcych siз w prawo. Administracja publiczna, zarфwno rzdowa, jak tez samorzdowa zainteresowana powinna byc aktywn dzialalnosci partnerфw spolecznych - rфwniez w kontekscie zorganizowanego, z poszanowaniem obowizujcego prawa, a wiзc konstruktywnego artykulowania swoich potrzeb i racji oraz wizji prowadzenia wszelkiej dzialalnosci w odniesieniu do terazniejszosci oraz przyszlosci.

Partycypacja jest swego rodzaju, opartym na demokracji, instrumentem uczestnictwa w podejmowaniu rozstrzygniзc, jak twierdzi M. Stefaniuk, ale nie zastзpuje ona, a raczej uzupelnia mechanizm demokracji przedstawicielskiej. Przyjmujc to rozumowanie mozna, za M. Stefaniukiem, stwierdzic, ze elementфw partycypacji dopatrywac siз powinnismy w:

- dzialaniu administracji, odnoszcym siз do ksztaltowania jej ustroju przejawiajcym siз w dekoncentracji i decentralizacji;

- dzialaniach opartych na wspфlpracy z innymi podmiotami w ramach realizowania zadan publicznych - chodzi tu np. o prywatyzacjз zadan publicznych, partnerstwo publiczno-prywatne;

- dzialaniach, ktore polegaji na rozstrzyganiu spraw indywidualnych przez podmioty administrate - chodzi tu o udzial obywateli w postзpowaniu administracyjnym;

- uczestniczeniu rozmaitych podmiotow w procesach legislacyjnych i decyzyjnych.

Uzyte powyzej pojзcie „demokracja przedstawicielska” scisle wiize siз z innym, uzywanym obecnie czзsto terminem, a mianowicie „spoleczenstwo obywatelskie”. Oba one kryji w sobie mnogosc obszarow i kwestii zwiizanych z rzeczywistoscii gospodarczi, spoleczni oraz polityczni i odnoszi siз do przestrzeni, w ktorej funkcjonuji instytucje, organizacje, grupy spoleczne, a takze jednostki.

„Demokracja, aby miala szansз na urzeczywistnienie i zaakceptowanie przez obywateli musi wtapiac siз w relacje pomiзdzy ludzmi, organizacjami wszelkiego rodzaju - o charakterze spolecznym i gospodarczym, roznego autoramentu administracji publiczni. Niezbзdne jest, ponadto, powszechne przekonanie, ktore nalezy przelozyc na „uszlachetnienie” wiзzi miзdzyludzkich, a w konsekwencji wspolnych dzialan. Obywatele muszi miec ku temu odpowiednie warunki”.

Podstawy prawne, ktore umozliwiaji funkcjonowanie spoleczenstwa obywatelskiego w Polsce maji swe zrodlo przede wszystkim w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a takze w ustawie o fundacjach, ustawie prawo o stowarzyszeniach, Krajowym Rejestrze Sidowym, ustawie o finansach publicznych i wielu, wielu innych, sposrod ktorych nie mozna pominc ustawy o dzialalnosci pozytku publicznego i wolontariacie Ustawa ta nazywana jest konstytucji organizacji pozarzidowych i w ogole calego sektora trzeciego.

Wszystkie te akty prawne stanowii opokз, na ktorej opierac siз moze i powinna partycypacja spoleczna.

Partycypacja spoleczna to zjawisko z bardzo duzi sili eksponowane w koncepcji tzw. nowego zarzidzania publicznego /new public management, NPM/, polegajice na uczestniczeniu spolecznosci mieszkancow danej miejscowosci lub gminy, czy tez powiatu w identyfikowaniu, artykulowaniu i rozwiizywaniu wspolnych potrzeb i udzialu w procesie podejmowania decyzji. Uczestnictwo to przejawia siз i wynika jednoczesnie z organizowania siз ludzi w celu osiigniзcia wspolnych celow - zaspokajania potrzeb niematerialnych i materialnych. Polega takze na wliczaniu siз w procesy rozwojowe i realizacjз zadan publicznych, bзdicych domeni wladz rzidowych lub samorzidowych.

Wydaje siз, ze po to, aby realizowac odpowiedni schemat wspolpracy trzeciego sektora z administracji publiczni trzeba wzajemne stosunki ukonstytuowac w oparciu o takie kanony jak:

- rownoprawne relacje partnerow spolecznych, przy uwzglзdnianiu ich zroznicowanych funkcji i wynikajicych z nich uprawnien,

- realizowanie dialogu spolecznego przez administracjз publiczni w dobrej wierze,

- uznawanie przez partnerow spolecznych faktu posiadania przez wladze publiczne legitymizacji demokratycznej,

- przyjmowanie odpowiedzialnosci przez partnerow spolecznych za efekty podejmowanych przez nich uzgodnien, proporcjonalnie do posiadanych uprawnien i kompetencji.

Istota rozwoju lokalnego. Niezaleznie od ewentualnego narazenia siз na posidzenie o trywialnosc, za calkowicie prawdziwe mozna uznac stwierdzenie, ze rozwoj, jako zjawisko, jest efektem pozytywnych zmian. Czyli takim pozidanym i zaplanowanym stanem /oby trwalym/, ktory ze swej istoty ma zmienic to, co bylo dotychczas na lepsze.

Naturalnie, jest to znaczne uproszczenie, ale niewitpliwie w powaznej mierze oddaje ducha sprawy, choc z punktu widzenia niniejszego opracowania zbyt ogolnikowe, a wiзc niewystarczajice.

Stad tez, by wprowadzic konieczne uscislenie, pomocnym okazac siз powinno przytoczenie, w jaki sposob rozwoj lokalny opisuje i charakteryzuje R. Brol. Twierdzi on, ze rozwoj lokalny to procиs takich zmian, ktore zachodz w miescie, gminie wiejskiej lub miejsko-wiejskiej, albo - inaczej - delimitowanym subregionie, czyli lokalnym ukladzie spoleczno-terytorialnym identyfikujcym siз specjalnymi cechami przestrzeni, gospodarki i kultury, a takze lokalny preferenj potrzeb i hierarchii wartosci. R. Brol definiuje rozwoj lokalny jako pojзcie zlozone, zas stopien tej zlozonosci, twierdzi, jest wypadkow wielorakosci celow, ktorym rozwoj ma sluzyc, a takze roznorodnosci dzialan go ksztaltujcych. W skali lokalnej identyfikacja rozwoju spolecznego, gospodarczego i przestrzennego jest szczegolnie skomplikowana, dlatego ze gmina funkcjonuje i rozwija siз, stanowic jednoczesnie integraln czзsc wiзkszej calosci. Korzysta bowiem z dobr i uslug powstalych na innych terenach, dostarczajc przy tym swe produkty na rzecz otoczenia oraz wchlania fundusze, ktore pochodz z zewntrz, a wlasne srodki przekazuje na inne obszary. Zaprezentowany wywod jest swiadectwem na to, iz mamy do czynienia z powazn trudnosci w jednoznacznym sprecyzowaniu pojзcia „rozwoj w skali lokalnej”. Ograniczajc jednak to pojзcie do zasadniczych sfer gminy, a zatem do lokalnej spolecznosci, lokalnej gospodarki, a takze do lokalnego ekosystemu R. Brol dochodzi do konkluzji, ze rozwoju lokalnym mowic mozna wtedy, gdy zharmonizowane i systematyczne dzialanie lokalnej spolecznosci, wladzy lokalnej oraz pozostalych podmiotow funkcjonujcych w gminie zmierza do kreowania i poprawy istniejcych walorow uzytkowych gminy, tworzenia korzystnych warunkow dla lokalnej gospodarki przy jednoczesnym zapewnieniu ladu przestrzennego i ekologicznego. Efektem rozwoju lokalnego jest proces pojawiania siз na poziomie gminy nowych wartosci, a s nimi nowe firmy z miejscami pracy, nowe dobra i uslugi, ktore zaspokajaj lokalny i ponadlokalny popyt.

W potocznym, choc nie wylcznie, znaczeniu pojзcie „rozwoj lokalny” pozostaje w scislej relacji z takimi terminami jak: lokalnosc, lokalizm, lokalna spolecznosc, lokalna wladza, aktorzy zycia lokalnego, dzialania lokalne, poziom lokalny, powizania lokalne, lokalne zasoby itp., itd. Mnogosc ta nie powinna dziwic. Oddalamy siз bowiem od czasow, w ktorych przymiotnik „lokalny” stanowil synonim obszaru malo waznego, blahych spraw, prowincjonalnosci /w lekcewazcym ujзciu/. Wiemy juz i doceniamy fakt, ze rowniez lokalnie rozgrywaj siз sprawy istotne, ze lokalnie takze realizuje siз dzialalnosc gospodarcza, spoleczna, samorzdowa. Lokalnie, wreszcie, zyj i pracuj ludzie, ktorzy nie mog byc pozbawieni jakichkolwiek praw - co do wspoldecydowania o swojej malej ojczyznie, a wiзc o jej rozwoju rowniez.

Rozwoj lokalny ujawnia siз w strukturze gospodarki lokalnej, na ktфrз skladaj siз jednostki gospodarcze, gospodarstwa domowe, lokalne instytucje, wladze samorzdowe. Oczywiste zatem jest, iz w procesie rozwoju lokalnego pomiзdzy kreatorami lokalnego systemu spolecznego, gospodarczego przestrzennego uwidaczniaj siз liczne i rozmaite relacje o charakterze przyczynowo-skutkowym. Wynikaj one z powizan przestrzennych, lokalnej polityki gospodarczej, wspolpracy, kooperacji, wymiany dobr i uslug, wspolnoty infrastrukturalnej, uczestnictwa w lokalnym rynku pracy. Ale zrodlo swoje maj rowniez w potrzebach i chзciach organizowania czasu wolnego: np. rekreacji, czynnym oraz biernym udziale w dzialalnosci sportowej, zainteresowaniach pozazawodowych itp., itd.

Rozwoj lokalny, uznawany za kategoriз spoleczno-ekonomiczn - jakkolwiek nie calkiem now, w Polsce nie ma jednak szczegolnie dlugiej tradycji, choc literatura w tym wzglзdzie jest calkiem bogata. Nie o teoriз tu wszak idzie, ale o praktykз. Ta jednak pokazuje, ze rozwoj lokalny przez dlugi czas nie byl traktowany z nalezytym zrozumieniem, wrзcz peryferyjnie. Chociaz, bez wtpienia, zasluguje na zdecydowanie wiзksze zainteresowanie i uczestniczenie w nim praktykow gospodarczych, samorzdowych, a takze spolecznych. Mimo wszystko niewystarczajca, bywa, swiadomosc spoleczna, a przy braku umiejtnosci korzystania z szans rozwojowych kladzie si§ powaznym cieniem na jakze pozdane zjawisko rozwoju lokalnego. Szkoda, bo uczestniczenie w dzialaniach na rzecz rozwoju lokalnego stanowi nie tylko niezbywalne prawo, ale takze koniecznosc i obowizek spolecznosci lokalnej.

Cele, przejawy i korzysc z partycypacji spolecznej. Tresc art. 2 naszej Konstytucji stanowi, ze Rzeczpospolita Polska jest panstwem prawnym, urzeczywistniajcym zasady sprawiedliwosci spolecznej. Std tez koniecznym wydaje si§ byc okreslenie, kiedy, w jakich okolicznosciach i kontekstach partycypacja spoleczna jest zasady, wartosci, prawem, no i czemu ma sluzyc. Wszelkie bowiem zasady, ktore nie s wdrazane w zycie i weryfikowane przez praktyk, nie maj zadnego /poza ewentualnie rozwazaniami czysto akademickimi/ znaczenia. Nie bdzie zatem obarczone bldem twierdzenie, ze rozwoj lokalny ma zapewnic lepsze zycie - w sensie spolecznym i ekonomicznym. Wyzszy poziom zycia lokalnej spolecznosci umozliwia synergia rozmaitych form aktywnosci i przedsiwzic skladajcych si§ na partycypacja spoleczna w oparciu o skutecznosc instytucjonalnych form wplywu i realizaj ustawowych zadan samorzdu lokalnego.

Nowe Zarzdzanie Publiczne, o ktorym wspomniano wczesniej, powinno brac pod uwag§ nastpujce okolicznosci:

- jak rozlegly jest obszar sektora publicznego i jakie zadania ma do spelnienia;

- jak zorganizowana jest administracja i jakimi sposobami posluguje si§ w wypelnianiu swoich powinnosci zarzdczych;

- co sob reprezentuj uczestnicy zobowizani do pelnienia roli zarzdzania;

- kto jest uprawnionym do zarzdzania i kto jest zainteresowanym uczestniczeniem w zarzdzaniu.

W tych kontekstach otwiera si§ pole dla partycypacji obywateli w procesach decyzyjnych. Nie daleka std juz droga do stymulowania wszelkich form rozwoju. W tym takze lokalnego poprzez angazowanie si§ organizacji pozarzdowych, przedsibiorcow, grup wykazujcych si§ inicjatywami obywatelskimi w rozwizywaniu lokalnych problemow i podejmowanie decyzji. Partycypacja stanowi wic wyzsze stadium powizan midzy wladz publiczn a obywatelami. To juz nie tylko wzajemne jedynie informowanie si§ o czyms, czy tez rutynowe komunikowanie si§ ze sob. Zasadnicz rol§ odgrywa tu zjawisko okreslane partycypacyjnym zarzdzaniem publicznym /public govermance/. Rzecz sprowadza si§ do przyjcia takiego modelu rzdzenia, kiedy to osignicie zamierzonych celow zalezy od udzialu w calym procesie podejmowania i realizacji decyzji przez podmioty bdce „powiernikami” osrodkow administracji publicznej, jak i czynnika obywatelskiego, reprezentujcego spolecznosc lokalny. Istot sprawy jest rowniez i to, ze zaden z uczestnikow zarzdzania publicznego sam nie posiada takiego potencjalu, ktory umozliwialby mu w pojedynk rozwiklac kazdy problem lub zrealizowac w sposob jednoznaczny i bezwzgldnie pozdany zadania rozwojowe. Szerokie pole do popisu otwiera si§ tu dla podmiotow pozarzdowych, ktore stajc si§ wspoluczestnikiem w procesie zarzdzania publicznego korzystac mog ze swoich praw partnerskich, przyjmujc, a o tym nie wolno zapominac, jednoczesnie wspolodpowiedzialnosc za rezultaty swego uczestnictwa.

W takim modelu cele realizowane s wspolnie, przy zastosowaniu procedur partycypacyjnych. Uczestnicz w nich organy administracji publicznej oraz dzialajce w strukturach spoleczenstwa obywatelskiego podmioty niepubliczne.

Рагіусурада spoleczna w zarzdzaniu publicznym jest niewtpliwie zjawiskiem когеуБіпут. Daje БроБоЬпозс ігаеі МепіуГікасіі problem6w wazkich z рипкіи widzenia rozwoju lokalnego. Rezultatem рагіусураді spolecznej jest zaktywizowanie і angazowanie lokalnej spolecznosci do realizacji zadan publicznych. Powoduje іо тогітобс konstruktywnego wykorzystywania таіегіаІпуЛ і niematerialnych zasob6w Бекіога niepublicznego па rzecz pгzedsi§wzi§C prorozwojowych, korzystnych ргеесіег z peгspektywy саіеі spolecznosci lokalnej і obszaгu, Йогу опа zamieszkuje.

Сеіаті рагіусураді spolecznej б:

- wypгacowanie efektywnego БуБіети zaspokajania spolecznych potгzeb, bowiem гоїа рапБа, а іакге innych podmiot6w wykonujcych wladz§ риМп powinna odpowiadaC potгzebom spolecznym /рагіусурада spoleczna итогітіа wyb6г takich zadan oгaz metod ich геаіасіі, кіоге w тогітіе najpelniejszy БроБоЬ koгespondowaC Ь ze spolecznymi potгzebami/

- овіпісіе аксеріасї spolecznej wobec dziaan oгgan6w wladzy publicznej і zaufania obywateli, jako waгunku koniecznego skutecznosci ich роїііукі.

Zasadniczym zatem сеіет рагіусураф spolecznej jest wypгacowanie efektywnego БроБоЬи zaspokajania potгzeb spolecznych. Рагіусурада daje ргеу іут szans§ wplywu па wyznaczanie zadan і dob6г takich metod ich гealizowania, кіоге w najpowazniejszym Біорпіи stanowi odzwieгciedlenie spolecznych oczekiwan. Бі ргоБіа dгoga do polepszenia Ьуіи, а wi§c гozwoju.

Stawiajзc tez§, іг рагіусурада spoleczna та szczeg6lne znaczenie dla wypгacowywania nowych, wyzszych іакобсі we wsp6lno1ach ІокаїпуЛ nieodzownym jes1 ziden1yfikowanie niek16гych, pгzynajmniej kwes1ii, obszaг6w і foгm, w k16гych бі§ опа pгzejawiaC тоге, Ьу odgгywaC poczesn го1§. 2аіет опе:

- formy udziau lokalnej spolecznosci w гусіи zbioгowym; zasadnicze znaczenie та іи БроБоЬ podejmowania decyzji /орагіу па woli wi§kszosci ІиЬ popгzez szeгok deba1§;

- рагіусурада spoleczna w samoгzdowych ргосеБаЛ inwes1ycyjnych /піе та, w zasadzie takiego, takiego ргосеБи inwes1ycyjnego, k16гego піе daoby бі§ wpisaC w гату pгoceduгalne, Бі іег тогітобс udziau оапасї spolecznych w іакіej procedurze;

- ksz1al1owanie pгzes1гzeni publicznej /пр. рагіусурада w planowaniu pгzes1гzennym;

- копігоіа spoleczna геаіасї us1awowych zadan pгzez Батоге Іокаїпу/копігоіа finansowa, audy1 wewn§1гzny, audyt zewn§1гzny, копігоіа oгgan6w panstwowych, а іакге рга dos1§pu do іпАогтаді publicznej.

Powyzsze s1anowi jedynie zasygnalizowanie ргоЬІети.

W tym miejscu warto pos1awiC руіапіе о когеубсі, кіоге efek1em рагіусураді obywa1eli w publicznym гусіи jednos1ki Батогами teгytoгialnego і ich ska1alogowanie. 2а А. Szewczukiem когеубсі ріупсе z рагіусураф spolecznej pгzeds1awiaj бі§ паБіриісо:

- zapewnia опа ігай Мепіуйкаі pгoblem6w spolecznych;

- pozwala па znajdowanie akcep1owalnych sposob6w ich гozwizywania;

- udzia spolecznosci 1ока1пе| w dw6ch powyzszych pгocesach тоге бі§ pгzyczyniC do ogгaniczenia konflik16w zaг6wno wewn1гz gгupy, |ак і z z wladz риМп;

- wymiemym efektem орагсіа zaгzdzania spгawami publicznymi па рагіусураді spolecznej ієбі ak1ywizacja spolecznosci 1ока1пе| /wobec гzd6w au1oгy1amych pozostaje опа Ьіегпа/;

- dziзki partycypacji uzyskuje siз wlczenie grup i organizacji spolecznych do wspolnej realizacji zadan publicznych, dziзki czemu uzyskuje siз sposobnosc wykorzystania materialnych i intelektualnych zasobow niepublicznych do realizacji przedsiзwziзc sluzcych calej spolecznosci.

Podsumowanie. Konstytuowanie siз w postsocjalistycznej Polsce nowego ladu spolecznego, politycznego, a zatem i gospodarczego przejawia siз nie tylko w przemianach makrostrukturalnych, ale takze na poziomie lokalnym. Uznanej za niewlasciw i w rezultacie zarzuconej, w szczegolnosci w odniesieniu do gospodarki, doktrynie centralizmu demokratycznego oraz porzdku monocentrycznego, przeciwstawiono nowy makrostrukturalny model ladu spolecznego, zwany „lokalizmem”. Jego podstaw jest istnienie i wspoldzialanie autonomicznych wspolnot lokalnych, ktore uksztaltowaly siз historycznie w efekcie naturalnych procesow spoleczno-przestrzennych. Centralnym przedmiotem zainteresowania tej nowej koncepcji jest spolecznosc lokalna, nazywana inaczej wspolnot samorzdow.

Przemiany ustrojowe wyzwolily w spoleczenstwie wolз tworzenia, spelniania aspiracji, oczekiwan - lepszego zycia, na wyzszym poziomie. Zyskaly wiзc na znaczeniu dzialania, ktore sluz wspieraniu lokalnych inicjatyw i przedsiзbiorczosci, a takze wzniecaniu lokalnych czynnikow wzrostu gospodarczego.

Wspolczesna gospodarka charakteryzuje siз tym, ze zmniejszeniu ulegaj mozliwosci odgrywania przez wladze publiczne roli panstwa opiekunczego. Wzrasta za to rola wszelkiego rodzaju organizacji obywatelskich, ktore - zaliczane do tzw. sektora trzeciego - nazywane s organizacjami pozarzdowymi. Zdaniem Z. Strzeleckiego, osigniзcie trwalych rezultatow rozwoju jest bardzo wtpliwe bez wspolpracy zasadniczych struktur organizacyjno-instytucjonalnych, tzn.:

- wladz publicznych,

- lokalnej spolecznosci,

- lokalnych przedsiзbiorcow,

- organizacji pozarzdowych w szerokim rozumieniu.

Na uwagз przy tym zasluguje fakt, ze rozwijanie siз sektora trzeciego to cywilizacyjna riposta na ulomnosci i roznego rodzaju niewydolnosci wladz publicznych. Organizacje zaliczane do owego sektora wplywaj na innowacyjnosc postaw ludzi sprawujcych wladzз publiczn, zastзpujc czзstokroc tз wladzз w wypelnianiu niektorych funkcji, bзdc blizej rynkowych realiow. Wg Z. Strzeleckiego od tego procesu nie ma juz odwrotu, bowiem immamentn cech wspolczesnej rozwiniзtej gospodarki rynkowej jest obywatelski jej charakter. Istota rzeczy polega na tym, ze tzw. spoleczenstwo obywatelskie charakteryzuje siз dobrym zorganizowaniem, umiejзtnosci wewnзtrznego organizowania siз na rzecz zaspokajania swych potrzeb.

Partycypacja spoleczna w przebiegu spraw publicznych, w tym takze na rzecz rozwoju na poziomie lokalnym jest, niewtpliwie, jedn z najistotniejszych cech wspolnego spoleczenstwa. Do czynienia z ni mamy w rozmaitych sferach zarzdzania: jednostkami administracji publicznej, wspolnotami samorzdowymi, czy tez w obszarze rozwoju przedsiзbiorczosci. Oczywiscie, wystзpuje znaczne zroznicowanie nasilenia i form spolecznej aktywnosci /partycypacji/ na rzecz swej malej ojczyzny.

Niewystarczajcy, bez wtpienia, poziom partycypacji spolecznej zwizany jest z niezbyt jeszcze dlug tradyj realnej mozliwosci wplywu na sprawy lokalne, ale takze ze stosunkowo niskim jeszcze poziomem wiedzy merytorycznej. Mimo to konkluzja: nalezy rozwijac demokracjз lokaln i tworzyc warunki dla przedstawicieli wspolnot adekwatne do udzialu w pracach samorzdu, wydaje siз sluszna. Niezbзdne w tym wzglзdzie jest wspoldzialanie spoleczenstwa, wladz samorzdowych i centralnych. Jest to warunek konieczny, by system partycypacji spolecznej nabral zdecydowanego charakteru i wplywal na rozwoj lokalny i jego tempo.

Literatura

1. Baranski M., Kantyka s., Kubas S., Kus M., Samorzqd lokalny i wspolnoty lokalne, Wyzsza Szkola Pedagogiczna TWP w Warszawie, Warszawa 2007;

2. Brol R., Zarzqdzanie rozwojem lokalnym: studium przypadkow, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wroclawiu, Wroclaw 1998;

3. Dolnicki B., Partycypacja spoleczna w samorzqdzie terytorialnym, Wydawnictwo Wolters

4. Kluwer S.A., Warszawa 2014;

5. Doroszewski W. [red.] Slownikjзzykapolskiego, t. 6, PWN, Warszawa 1964;

6. Kijowski D. R., Partycypacja obywatelska w samorzqdowych procesach decyzyjnych - zagadnienia ogolne, „Samorzqd Terytorialny” Nr 1-2, Warszawa 2010;

7. Kozuch A., Noworol A. Instrumenty zarzadzania rozwojem w przedsiзbiorczych gminach, Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagielonskiego w Krakowie, Krakow 2011;

8. Paczoski P., Partycypacja spoleczna w zarzadzaniu publicznym na rzecz rozwoju lokalnego [w] Laskowski P. [red.] Samorzqd terytorialny w Polsce z perspektywy 25-lecia jego funkcjonowania, Prace Naukowe t. 33, Walbrzyska Wyzsza Szkola Zarzadzania i Przedsiзbiorczosci, Walbrzych 2015;

9. Paczoski P., Wplyw dialogu obywatelskiego na kreowanie kapitalu spolecznego [w] [red.] Bartniczak B., Trzeciak K., Aktualne trendy w zarzqdzaniu srodowiskiem, Wydawnictwo AD REM, Jelenia Gora 2015;

10. Paczoski P., Mozliwosci, przejawy i wplyw partycypacji spolecznej na rozwoj lokalny [w] [red.] Kloska I., Problemy i uwarunkowania samorzqdnosci terytorialnej, Wydawnictwo Wyzszej Szkoly Ekonomiczno-Humanistycznej w Bielsku - Bialej, Bielsko - Biala 2015;

11. Pajk K., Samorzqd terytorialny i jego transformacja, Wydawnictwo Adam Marszalek, Torun 2007;

12. Stefaniuk M., Dzialania administracji publicznej w ujзciu nauk administracyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Sklodowskiej-Curie, Lublin 2009;

13. Strzelecki Z., Gospodarka regionalna i lokalna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008;

14. Swianiewicz P., Klimska U., Mielczarek A., Nierowna koalicja - liderzy miejscy w poszukiwaniu nowego zarzadzania rozwojem, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2004;

15. Szewczuk A., Kogut-Jaworska M., Ziolo M., Rozwoj lokalny i regionalny. Teoria i praktyka, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011..

16. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, tekst jedn., Dz.U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z pozn. zm.;

17. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach, tekst jedn., Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z pozn. zm.;

18. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483;

19. Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sadowym, tekst jedn., Dz.U. z 1997 r., poz. 1186 z pozn. zm.;

20. Ustawa z dnia 6 wrzesnia 2001 r. o dostзpie do informacji publicznej, Dz. U. z 2001 r. Nr 112 poz. 1198;

21. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z pozn. zm.;

22. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzialalnosci pozytku publicznego i wolontariacie, tekst jedn., Dz.U. z 2003 r., Nr 96, poz. 873;

23. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2009 r. Nr 80, poz 717.

24. Zasady dialogu spolecznego. Dokument programowy Rzdu przyjзty przez Radз Ministrow w dniu 22 pazdziernika 2002 r. (www.malopolska.uw.gov.pl).

Размещено на Allbest.ru