Гісторыка-рэтраспектыуны аналіз народнага свята восяньскага каляндарнага цыкла "Дажынкі"

Дажынкі як старажытнае народнае свята ў беларусаў, звязанае з апошнімі момантамі жніва. Задума свята і яе састауныя часткі. Асноўныя кампаненты і звычаі святкавання заканчэння жніва. Вянок і сноп як асноўныя рытуальныя прадметы свята зажынак і дажынак.

Рубрика Краеведение и этнография
Вид доклад
Язык белорусский
Дата добавления 30.01.2017
Размер файла 9,9 K

Отправить свою хорошую работу в базу знаний просто. Используйте форму, расположенную ниже

Студенты, аспиранты, молодые ученые, использующие базу знаний в своей учебе и работе, будут вам очень благодарны.

Размещено на http://www.allbest.ru/

Гісторыка-рэтраспектыуны аналіз народнага свята восяньскага каляндарнага цыкла “Дажынкі”

Дажынкі-- старажытнае народнае свята ўбеларусаў, звязанае з апошнімі момантамі жніва. Суправаджалася народнымі абрадамі,танцамі, песнямі, чым былі ўдзячныя «духам нівы» за хлеб і заадно прасілі даць урадлівасць і налета.

Заканчэнне жніва - дажынкі ў Беларусі, адзначалася вельмі ўрачыста.

Святкаванне праходзіла з мноствам лакальных варыянтаў. Структурнымі кампанентамі, вакол якіх групаваліся дажыначныя абрады, былі апошнія нязжатыя каласы (“барада”, “перапёлка”, “каза”, “кветка”, “каса”, “кукла”, “спарыня”), дажынкавы вянок, які ў асобных раёнах выкарыстоўваўся поруч з апошнім снапом ці замяняўся ім. Перш чым “завіць бараду”, невялікі кавалак поля з нязжатымі каласамі абавязкова выполваўся з мэтай ачысціць ніву ад пустазелля ў будучым. Выпалаўшы поле, рабілі ўласна “бараду” - каласы злучалі зверху, абвязвалі поясам, упрыгожвалі кветкамі, сцяблінамі травы, рабінай і інш. На зямлю паміж каласамі клалі хлеб і соль (яйкі, каменьчыкі). Пасля жанчыны спявалі жніўныя песні, вадзілі карагоды, качаліся па полі каля завітай “барады”, каб паспрыяць добраму ўраджаю ў будучым годзе. Дажынкавы сноп упрыгожвалі, урачыста неслі дахаты, дзе ён стаяў на ганаровым месцы побач з зажынкавым.

Быў шырока распаўсюджаны звычай па заканчэнні жніва плесці дажынкавы вянок з калосся, уплятаючы палявыя і папяровыя кветкі, ягады рабіны, каліны, каснікі. У асобных вёсках дажынкавыя вянкі плялі толькі вопытныя жнеі, бо гэта справа патрабавала вялікага майстэрства і вынаходлівасці. Значна часцей яго завівалі пры завяршэнні калектыўнай працы запрошаныя на талаку жнеі. Звіўшы вянок, дзяўчаты каранавалі Багіню - самую прыгожую дзяўчыну або маладую жанчыну ці самую старэйшую са жней, што пачынала жніво, у рукі ёй давалі дажыначны сноп, пакрыты доўгім пакрывалам. Потым утваралі вакол яе ланцужок, кола і скакалі. Ёй жа даручалі несці вянок гаспадару. Жняя з вянком ішла наперадзе працэсіі, якая рухалася з песнямі і танцамі з поля да вёскі. Асноўнымі рытуальнымі прадметамі, пры дапамозе якіх адбывалася пераўвасабленне ў час зажынак і дажынак, з'яўляліся вянок і сноп. Маскіраваныя, якія ўвасаблялі міфічных персанажаў - Багіню або Талаку, з'яўляліся цэнтральнымі персанажамі, вакол якіх у адпаведнасці са строгай іерархіяй арганізацыі ўдзельнікаў шэсця групаваліся астатнія дзеючыя асобы. Пры гэтым Багіня (Талака) паводзіла сябе актыўна, кіравала ходам абраду, выконвала шматлікія важнейшыя абрадава-магічныя дзеянні, атрымлівала падарункі, яе ўсяляк узвялічвалі і ўшаноўвалі. У Мінскай губерні апошні дажыначны сноп абвязвалі хусткай, надзявалі на яго жаночую сарочку і звалі бабай. Жнеі ставілі бабу ў канцы поля, садзіліся і ладзілі сумеснае частаванне. Потым з песнямі выпраўляліся да гаспадара - наперадзе неслі бабу. У Талачынскім раёне Віцебскай вобласці жнеі, вяртаючыся з поля ў дзень дажынак (прычым у адной з іх на галаве быў вялікі жытні вянок), залучалі ў кола (бралі ў палон) кожнага мужчыну, які трапляўся ім па дарозе. Мужчыне ўскладалі на галаву вянок і не адпускалі, пакуль ён не даваў ім выкуп (грошы або нейкую рэч) ці абяцанне адкупіцца пасля. “Прынесены ў хату вянок сімвалізаваў перш за ўсё заканчэнне жніва як урачыстасць сельскагаспадарчага года; па-другое, вяртанне ў хату магіі ўрадлівасці, магіі хлеба, як сімвала дастатку ў доме гаспадара; па-трэцяе, уручэнне гаспадарам святочна-ўрачыстага, сакральнага вянка са звышнатуральнымі якасцямі - своеасаблівай крэдытнай карткі на будучае - азначала рытуальную непазбежнасць для гаспадароў дзякаваць жней за жніво і за вянок і добра пачаставаць рытуальніц”. Дажынкавы вянок уручалі гаспадару з пажаданнем здароўя і будучага добрага ўраджаю: “Паздароў, Божа, гаспадару! Прынеслі табе вянок з шырокага поля, з ядронага жыта. Гаспадар свайго гаспадарства не страціць, нам за вяночак заплаціць, хоць чырвоныя боты для нашай ахоты. Гаспадару вянок, а нам гарэлкі збанок”. Прымаючы жытні вянок, гаспадар дзякаваў жнеям, даваў ім грошы, ладзіў застолле, а ў некаторых вёсках Гродзеншчыны абліваў старшую жняю вадой, каб паспрыяць багатаму ўраджаю на наступны год, або накідваў на галаву Багіні пакрывала з дажыначнага снапа і адорваў яе пшанічным хлебам”.

Свята дажынак бытавала ў вясковым соцыуме і ў савецкі перыяд, аднак функцыя старадаўняга звычаю змянілася, адбыліся пераасэнсоўка і трансфармацыя рытуалу і яго структурных элементаў. “Як і раней, атрыбутамі дажынак з'яўляліся сноп ці вянок з каласоў і сцяблін збожжа, аздобленыя палявымі кветкамі. Па-ранейшаму сноп уручалі ўрачыста, пад гукі музыкі і песень, але не селяніну-гаспадару, а кіраўніку калгаса ці саўгаса. Сёння ў калгасах і саўгасах таксама адзначаюць дажынкі, часам як свята ўраджаю, да якога звычайна прыўрочваюць уручэнне падарункаў, прэмій, канцэрты”.

Задума свята і яе састауныя часткі:

-здарэнне якое асвячае абрад;

-тэма;

-ідэя, звышзадача.

свята дажынак вянок сноп

Размещено на Allbest.ru


Подобные документы

  • Календарні свята та обряди. Свят-вечір. Колядування. Зірка. “Коза”. Вертеп. Новий рік. “Маланка”. Ряджені. Щедрування. Засівання. Хрещення. Кулачні бої. Жорно. Масляна. Благовіщення. Великдень. Писанки. Зільницький обряд. Купала. Зелені свята.

    реферат [1,2 M], добавлен 12.02.2003

  • Етапи формування. Обрядовість зимового циклу. Весняні свята та обряди. Літні свята. Осінні звичаї та обряди. Трудові свята й обряди - органічна складова святково-обрядової культури українського народу.

    контрольная работа [17,9 K], добавлен 04.06.2003

  • Особливості святкування свята Великодня в різних регіонах України і в інших країнах: історія виникнення, легенди та повір’я, народні прикмети, ставлення до головних обрядів. Підготовка до святкування: випікання пасок, приготування писанок та крашанок.

    курсовая работа [4,9 M], добавлен 24.10.2011

  • Звичаї та обряди як органічна складова святково-обрядової культури українського народу. Свята, які належать до різних природних циклів: зимових, весняних, осінніх, літніх. Обрядовість зимового та весняного циклу. Літні та осінні звичаї та обряди.

    реферат [18,8 K], добавлен 28.11.2010

  • Місце печі в інтер'єрі української хати. Календарно-обрядові звичаї, традиції, свята, пов'язані з українською піччю. Технологічні прийоми готування їжі та особливості українського посуду. Основні традиційні та святкові страви України, їх приготування.

    статья [297,2 K], добавлен 17.12.2015

  • Духовна та культурна спадщина слов’янських народів. Веснянки та народні забави. Свято сорока мучеників. День Олексія. Благовіщення. Вербна неділя. Страсний тиждень. Великдень. Радуниця - великоднє поминання померлих. Свято Юрія. Весняний Микола.

    реферат [15,6 K], добавлен 17.01.2007

  • Витоки українських традицій, що об'єднують в собі вірування християнства і язичництва. Виготовлення оберегів, здатних захистити людину. Традиції, пов'язані з новосіллям, весільні обряди. Головні народні свята: Різдво, Масляна, Коляда, Івана Купала.

    презентация [3,3 M], добавлен 23.11.2017

  • Двоєвірство на Русі: язичницькі та християнські основи. Зв'язок календарних свят та обрядів із зимовим і літнім сонцеворотами, весняним і осіннім рівноденням, з циклами землеробських робіт. Система церковних свят. Колядування, масниця, день Івана Купала.

    реферат [21,3 K], добавлен 15.06.2009

  • "Домострой" як своєрідний кодекс соціально-економічних норм цивільного життя російського суспільства. Жінка епохи Домострою. Будні та свята російських людей XVI століття. Праця в житті російської людини. Унікальність "Домострою" в російській культурі.

    реферат [31,9 K], добавлен 25.08.2010

  • Аспекти розвитку народних звичаїв та побуту населення Слобожанщини протягом XVII-XIX століть. Житло на Слобожанщині, місцеві традиції народного будівництва. Особливості народного вбрання слобожан. Традиції харчування українців. Свята та обряди Слобожан.

    контрольная работа [29,8 K], добавлен 14.05.2011

Работы в архивах красиво оформлены согласно требованиям ВУЗов и содержат рисунки, диаграммы, формулы и т.д.
PPT, PPTX и PDF-файлы представлены только в архивах.
Рекомендуем скачать работу.